Νταν Μπράουν Κώδικες ΣΑΙΣΗΟΝΑ

Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε τον Νοέμβριο του 2004 και δημοσιεύτηκε στον περιοδικό της Εταιρείας Συγγραφέων. Νομίζω ότι ήταν και η πρώτη έντυπη "αντίδραση" για τον Κώδικα στη χώρα μας.

Αναδημοσιεύω το ίδιο κείμενο σαν να πρόκειται για το τελευταίο του βιβλίο. Όπως και όλα του τα βιβλία είναι ίδια, έτσι ίδιες μπορεί να είναι οι γνώμες. Μόνον που πρόσφατα προστέθηκε μια διαπίστωση ενός καθηγητή της Οξφόρδης: "αυτός ο άνθρωπος δεν μπορεί να γράψει ούτε μια σωστή αγγλική πρόταση".

DAN BROWN

DA VINCI CODE

Όλοι -λέει-το διάβασαν. Έψαξα να βρω τι γράφτηκε για το βιβλίο αυτό σε δυο –τρεις αγγλοσαξονικές εφημερίδες που ανέκαθεν βασιζόμουν στη γνώμη τους. Οι ελληνικές παρουσιάσεις του βιβλίου ακολουθούσαν τη μέθοδο της αναπαραγωγής πληροφοριών, ένα συνονθύλευμα από άρθρα, δελτία τύπου, διαμελισμένα κείμενα που, ακόμη και τα πιο ψύχραιμα, δεν ήθελαν να βγουν από την πεπατημένη και να ομολογήσουν ότι είχαν να κάνουν με ένα μέτριο, ανόητο και αντι-λογοτεχνικό κατασκεύασμα.

Οι σοβαρές κριτικές, στην Αμερική και στην Αγγλία, δεν επικεντρώθηκαν καν στην ενδεχόμενη λογοτεχνική αξία του βιβλίου. Προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν την κυκλοφοριακή επιτυχία με όρους αγοράς και καταναλωτικής συμπεριφοράς.

Η επιθεώρηση ‘The New York Review of Books’, σε εκτενές άρθρο για το μυθιστόρημα ‘The Rule of four’ (Ο Κανόνας των Τεσσάρων-ελλην.), σημειώνει ότι οι συγγραφείς του (είναι περισσότεροι από ένας!) οφείλουν πολλά στους στυλίστες του είδους Ουμπέρτο Έκο και Σάιμον Γουίντσεστερ. Είναι ακαδημαϊκοί με εύκολη πρόσβαση στις «μυστικές» βιβλιοθήκες. Στην κατηγορία αυτή εντάσσεται και «ο Κώδικας Ντα Βίντσι-ένα βιβλίο πολύ πιο ανόητο από τον «Νόμο των Τεσσάρων» και πολύ πιο χειρότερα γραμμένο..» [1]

Στους έγκριτους The New York Times[2] η Laura Miller συνδέει το βιβλίο με το αντίστοιχο best-seller της δεκαετίας του ’80 «Holy Blood, Holy Grail»[3] το οποίο είχαν γράψει επίσης τρεις μαζί συγγραφείς! Θεωρείται το καλύτερο βιβλίο που εμπνέεται από δημοφιλή ψευδοιστορικά θέματα. Η κριτικός συνδέει τα δύο κείμενα και είναι ολοφάνερο ότι ο ‘Κώδικας Ντα Βίντσι’ έρχεται δεύτερος και αντιγράφοντας.

Και τα δύο στηρίζονται στα παλιά θέματα της θεωρίας των συνομωσιών και ειδικότερα κατά της χριστιανοσύνης. Αναφέρει μάλιστα ότι το αληθινό «Συμβούλιο της Σιών» δεν ήταν παρά μια μικρή, ανώδυνη παρέα φιλαράκων που σχηματίστηκε το 1956. Και καταλήγει ότι το μόνο πράγμα, δυνατότερο από μια παγκόσμια συνομωσία, είναι η επιθυμία μας να πιστεύουμε σε μία.

Στον βρετανικό Guardian[4] o Mark Lawson τονίζει ότι τίποτε δεν γράφτηκε τυχαία στο γελοίο αλλά συναρπαστικό μπεστ-σέλερ του Νταν Μπράουν. Επίσης συνδέει την έκρηξη του ενδιαφέροντος για παρόμοια θέματα με τις κοινωνικές συνιστώσες κάθε εποχής. Παράδειγμα τα «Σαγόνια του καρχαρία», στη δεκαετία του εβδομήντα, αντικατόπτριζαν τις νευρώσεις μιας ευημερούσης αμερικάνικης γενιάς που είχε υποστεί τον Ψυχρό Πόλεμο και την Κρίση Πετρελαίου. Τότε, το target group ήταν νέοι ανύπαντροι χωρίς λογοτεχνική κατάρτιση.

Και τώρα, δύο χρόνια μετά την 11 Σεπτεμβρίου: “Dan Brown’s The Da Vinci Code, 450 pages of irritatingly gripping tosh, offers terrified and vengeful Americans a hidden pattern in the world’s confusions”, δηλαδή 450 σελίδες συναρπαστικής ανοησίας, ό,τι πρέπει για τους τρομοκρατημένους και εκδικητικούς αμερικανούς. “Τosh” στην αργκό σημαίνει «τρίχες, ανοησίες».

Επομένως κάθε φορά, συνεχίζει ο κριτικός, που συμβαίνει κάτι κακό στον κόσμο, φταίνε οι μηχανισμοί μιας χιλιόχρονης μυστικής κοινότητας που κυβερνά υπόγεια τον κόσμο. Και καταλήγει ο Lawson: ‘Η επιτυχία του βιβλίου οφείλεται όχι στην γραφή του αλλά στην μετά την 9/11 θεραπεία. Λέει στους Αμερικανούς αυτό που θέλουν να ακούσουν: ότι όλα έχουν προαποφασιστεί. Και κάνοντας αυτό, ο Μπράουν έσπασε τον κωδικό των μπεστ σέλερ».

Και πάλι Guardian[5] ο Jonathan Freedland σημειώνει ότι μεγάλο μέρος της επιτυχία του βιβλίου στηρίζεται στην διάρθρωσή του σε 105 μικρά κεφάλαια που το ένα προσθέτει λίγες πληροφορίες στα προηγούμενα ώστε ο αναγνώστης να αισθάνεται όπως στις «λύσεις των προηγουμένων» σταυρολέξων. Το πραγματολογικό υλικό σε συνδυασμό με το ξάφνιασμα των απαντήσεων κολακεύει τους αναγνώστες και τους κάνει να αισθάνονται πιο έξυπνοι, ανταμείβοντάς τους με το αίσθημα ότι έχουν μάθει κάτι.

Σ’ αυτό, λοιπόν, το παγκoσμιοποιημένο κοινό, φοβισμένο και τρομοκρατημένο από φτιαχτούς τρομοκράτες, το συρόμενο από χριστιανο-αιρετικές θεωρίες και συνωμοσιολογίες του συρμού, προστέθηκε και το ελληνικό κοινό-μη χάσει! Ένα κοινό κατά βάθος αδιάβαστο και βαθύτατα απαίδευτο. Που τελείωσαν το Λύκειο χωρίς να έχουν διδαχτεί ένα κανονικό μυθιστόρημα στην τάξη! Αναγνώστες του «ενός –βιβλίου- το -χρόνο» και των τεσσάρων ωρών τηλεθέασης καθημερινά. Πελάτες βιβλιοπωλείων που στέκονται με δέος μπρος στα μπεστ-σέλερ αρπάζοντας το βιβλίο απ’ το ψηλότερο ράφι.

Όμως τα μυστικά του κόσμου και τα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής βρίσκονται στον Όμηρο, στον Καβάφη, στον Μπόρχες, στον Έντγκαρ Άλαν Πόε, στον Ναμπόκοφ, στην Πατρίτσια Χάισμιθ, στην Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, στο Ντοστογιέφσκι, στο Ζαν Ζενέ, στον Ίταλο Καλβίνο, στην Τόνι Μόρισον, στην προκλητική φετινή νομπελίστρια Γένελικ.

Η ψυχή ευφραίνεται με την Οδύσσεια, την Ασκητική, το Όνειρο στο κύμα, τον Επιτάφιο Θρήνο, το Μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης, το Λυρικό Βίο, την Ενδοχώρα, το Τρίτο στεφάνι, τη Λωξάντρα, το Κιβώτιο. Ζούμε σε ένα φωτεινό, μεσογειακό τόπο, με ορθόδοξες και παγανιστικές ρίζες, ακουμπάμε δίπλα στις μεσογειακές ακτές, γευόμαστε την ανατολή των μεγάλων πολιτισμών.

Τι μας ενδιαφέρει η μετατόπιση του κέντρου της χριστιανοσύνης προς τη Δύση, η Μαρία Μαγδαληνή και τα σταυροφορικά Δισκοπότηρα που δηλητηρίασαν τους λαούς;

Αυτή τη στιγμή στη Μεσοποταμία, ρημάζονται τα τελευταία ίχνη των μεγαλύτερων πολιτισμών του πλανήτη. Κι αυτό το ρημαδιό το επιβάλλουν θρησκευτικές σέχτες από τη χώρα των πνευματικών φαστ-φουντάδικων. Αυτή την συνομωσία, κύριε Νταν Μπράουν, θα θέλαμε να μας αποκαλύψετε, εσύ και οι δικοί σας, και οι ειδικοί σας, κι οι κωδικοί σας.

29 Νοεμβρίου 2004

---

[1] The New York Review of Books: Big Book on Campus by Anthony Grafton. VOL.51, No 14 23/09/2004

[2] THE LAST WORD: The Da Vinci Con by Laura Miller, 22/02/2004

[3]Στο ΒΗΜΑ, βιβλία, Κυριακή 3-10-2004, η Λώρη Κέζα αναφέρεται στο θέμα. Το βιβλίο αυτό κυκλοφορεί από τον Εξάντα, με τίτλο ‘Το άγιο αίμα και το άγιο Γκράαλ’

[4] Signs for the times by Mark Lawson, 26/07/2003

[5] A code for dark times by Jonathan Freedland, 4/08/2004