Παρασκευή 2 Οκτωβρίου 2009

Δεύτερη γέννα

Ιαματικός λόγος



Κάπου στα σημειωματάριά μου εκκρεμούσε μια υπόθεση φερμένη κατευθείαν από το αστυνομικό δελτίο των εφημερίδων. Μια φοιτήτρια, βρίσκεται δολοφονημένη, σε μια ελληνική πόλη. Ο δράστης δεν εντοπίστηκε ποτέ. Ένας συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων ίσως έφτιαχνε μια ιστορία με πλοκή, εφευρίσκοντας τον δολοφόνο. Όμως εμένα δεν με ενδιέφερε η αστυνομική πλευρά της υπόθεσης για την οποία φροντίζει ή η πραγματική αστυνομία ή ο στερεοτυπικός ντετέκτιβ. Με προβλημάτιζε ο αντίκτυπος μιας τέτοιας απώλειας πάνω στην ίδια την οικογένεια και ειδικά στην μάνα. Πώς μια νέα σχετικά μητέρα μπορεί να αποδεχθεί έναν τέτοιο χαμό, ποιες θα ήταν οι συνέπειες στην καθημερινότητά της, πώς θα μπορούσε να ξεπεράσει το πένθος;

Έτσι προέκυψε η «δεύτερη γέννα», όπου μια Καβαλιώτισσα μάνα, η Ρένα, κατεβαίνει στην Αθήνα, στο διαμέρισμα της κόρης της για να γιορτάσουν μαζί τα γενέθλιά της, μήνες μετά το τραγικό γεγονός-έτσι πιστεύει ακόμη. Χώρος είναι το διαμέρισμα στον Νέο Κόσμο, ο χρόνος ένα τριήμερο, από Παρασκευή μέχρι Κυριακή, πριν τους Ολυμπιακούς αγώνες. Η δράση καλύπτει μεγάλα χρονικά διαστήματα του παρελθόντος αφού αφορούν στις δυο παράλληλες ζωές, της μάνας και της κόρης.

Η επιλογή της μάνας ως πρωτοπρόσωπης αφηγήτριας ήταν η πιο κρίσιμη πλευρά του επιχειρήματος. «Η μαντάμ Ρένα δεν είμαι εγώ»-εγώ δεν υπήρξα καν πατέρας- ούτε επικροτώ αυτό που είπε ο Τζων Φώουλς[i] ότι «κάμποσοι άντρες καλλιτέχνες έχουν όντως ένα βαθύ θηλυκό στοιχείο». Προσπάθησα μέσα από εικόνες και αληθινά στιγμιότυπα γυναικών που γνώρισα ή παρατηρούσα να φτιάξω αυτόν τον χαρακτήρα. Έτυχε για πολλά χρόνια, καθηγητής στα λύκεια, να συναντήσω παρόμοιες συμπεριφορές, αλλά επιστράτευσα και την φαντασία μου.

Γράφοντας με μορφή εξομολογητικού μονολόγου συνειδητοποίησα και τα όρια του κειμένου. Δεν μπορούσε να είναι εκτενής, αφού πρόκειται για έναν αποσπασματικό λόγο που προσπαθεί να ανασυγκροτηθεί ως αφήγηση, μέσα από τον διαταραγμένο της ψυχισμό της ηρωίδας. Έπρεπε να κρατηθεί ένας ρυθμός και μια πειστική κλιμάκωση γι’ αυτό και έφτασε περίπου στις εκατό σελίδες. Ούτε μια λέξη παραπάνω δεν μπόρεσα να παρεμβάλω όταν, ύστερα από μήνες, ξαναγύρισα για να του δώσω την οριστική μορφή, σε αντίθεση με τα μυθιστορήματά μου στα οποία μετατοπίζω, αφαιρώ ή επεκτείνω ολόκληρα κεφάλαια. Αντιλαμβανόμουν ότι επρόκειτο για ένα πυκνό κείμενο, μια εξομολόγηση της ηρωίδας που είτε είναι πιστευτή είτε όχι ο αναγνώστης θα παρακολουθήσει την ιστορία της μέχρι το σημείο εκείνο που θα τον πάει αυτή. Και αυτό δεν είναι παρά η «δεύτερη γέννα» της κόρης της, αναπαράσταση και δρώμενο μαζί. Η θεατρική απόδοση αυτής της σκηνής, που ήδη έχει γίνει με την Φιλαρέτη Κομνηνού, συγκίνησε σε μεγάλο βαθμό το κοινό της Καβάλας που την παρακολούθησε για πρώτη φορά φέτος το καλοκαίρι.

Είναι ρίσκο, σ’ αυτά τα σημειώματα ή στις παρουσιάσεις να προκαταβάλεις τον αναγνώστη μιλώντας από πριν για τον χαμό της κόρης. Όμως έτσι, τον βάζεις να συμμετέχει στο προδιαγεγραμμένο δράμα και να οδηγείται στην λύτρωση μαζί με την ηρωίδα. Από αυτήν την άποψη η «δεύτερη γέννα» λειτουργεί ως ιαματικός λόγος. Κάπως έτσι ξεπέρασα κι εγώ το βάρος της νεκρής φοιτήτριας, μολονότι ο αληθινός δολοφόνος κυκλοφορεί ζωντανός ανάμεσά μας.

Θ.Γ


Δημοσιεύτηκε στην Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας Παρασκευή 2-10-09



[i] Σκουληκότρυπες, ΕΣΤΙΑ





2 σχόλια:

Βρασίδας Καραλής «Αποχαιρετισμός στον Ρόμπερτ»

Βρασίδας Καραλής «Αποχαιρετισμός στον Ρόμπερτ»  μετάφραση: Κατερίνα Σχινά, εκδόσεις Lifo Books, 2023  Γράφει ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης Ένα σπαρ...