Θοδωρής Γκόνης

Ο ύπνος της Αδριανουπόλεως

Κείμενα της θητείας στον βορρά

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, 2011

«Ν’ ανοίξεις δρόμο, πέρασμα, πείσμα, πέλαγος, γινάτι, λογαριασμό, δικό σου» (σ.97)

Ένας αινιγματικός τίτλος και ένας ιδανικός υπότιτλος για το βιβλίο του Θοδωρή Γκόνη. Ειδικά ο χαρακτηρισμός «κείμενα» που παραπέμπουν σε κάτι ουσιαστικό, γραπτό, μεταδοτικό. Τα κείμενα αυτά, εβδομήντα δύο στον αριθμό, είναι μικρές συνθέσεις που είχαν κατά καιρούς δημοσιευτεί σε εφημερίδες ή όχι, αλλά υπέστησαν μια σχετική επεξεργασία. Κείμενα, γραπτά λόγια και σκέψεις της ψυχής, των ονείρων, των ταξιδιών. Δουλεμένα κυρίως στο μυαλό, βγαλμένα όμως από τη ζωή, την καθημερινότητα και την διαρκή διερώτηση ενός ανθρώπου που δεν παύει να σκέφτεται, να συμπονά, να αναλογίζεται, να καταλογίζει.

Μερικά μοιάζουν με χρονογραφήματα, άλλα θυμίζουν πεζογραφήματα του Ιωάννου ή τα πεζά στο εικονοστάσι του Ρίτσου, όμως με τον Γκόνη είναι δύσκολο να προσδιορίσεις τις επιρροές και τις ρίζες της γραφής του. Είναι τόσο διαχρονικά βουτηγμένος στην παράδοση της δικής μας γραμματολογίας που έρχεται σαν φυσική συνέχεια-σχεδόν ασπούδαστη.

Πεζοτράγουδα, προσωπικές προσευχές, άλλοτε λυρικές, άλλοτε σαρκαστικές, δηλώνουν τον πόνο και τον αγώνα ενός σύγχρονου διανοούμενου και καλλιτέχνη να σταθεί αντιμέτωπος με τα αιώνια ερωτήματα και την εποχή του. Με όσα άφησε πίσω του και όσα ανοίγονται εμπρός του. Χρόνια τώρα, περιπλανώμενος, ως σκηνοθέτης, στις επαρχίες και ειδικά του βορρά, αλλά με τη στόφα και τα εργαλεία του ποιητή και μια παπαδιαμαντική ηθική, ρίχνει μια γέφυρα ανάμεσα στον δικό του νότο και το βορρά των προσδοκιών του.

Προσπαθώντας να διαπεράσει γεφύρια και δρόμους, περάσματα της προσωπικής του μυθολογίας, επιδιώκει να φτιάξει μια τελευταία ενότητα, της χώρας, της δράσης, των ονείρων του, της Ιστορίας μικρής και μεγάλης. Σε αυτή την καινούργια ζώνη γραφής και ζωής, έχουν θέση οι ιστορίες που άκουσε και έζησε σαν παιδί, οι εμπειρίες της ενηλικίωσης, οι χαρές και οι πίκρες της σταδιοδρομίας σε έναν τόπο με ασταθή θεμέλια. Διαδρομές, πόλεις, φύση, δένδρα, άνθρωποι, κινήσεις, μετακινήσεις δοσμένα με ένα αποσταγμένο λόγο που λίγο θέλει να τραγουδηθεί.

Τα κείμενα του Θοδωρή Γκόνη είναι πολυπρισματικές απεικονίσεις ενός ιμπρεσιονιστή που ζωγραφίζει με τη γλώσσα. Σπαράγματα και αποσπάσματα ενός ευρύτερου έργου που περιλαμβάνει τα τραγούδια του, τις παραστάσεις του, τις διαδράσεις του. Γι αυτό και η ανάγνωσή τους σαν προσευχητάρι, είναι λυτρωτική και σου δίνει την ευφορία της ελπίδας ότι μπορείς και αλλιώς να σκεφτείς, να υπάρξεις, να αγαπήσεις.

Θεόδωρος Γρηγοριάδης