H anagnostria γράφει για το Μυστικό της Έλλης

http://www.anagnostria.blogspot.gr/

Το μυστικό της Έλλης

Ποια η διαφορά ανάμεσα σε μια κοινή φωτογραφία, σαν αυτές που ο καθένας από μας βγάζει σαν ενθύμιο από ένα ταξίδι, μια οικογενειακή στιγμή ή άλλο αξιομνημόνευτο γεγονός και την καλλιτεχνική φωτογραφία που είναι έργο τέχνης, τη βλέπουμε σε εκθέσεις, διαγωνισμούς ή διακοσμούμε μ' αυτή χώρους; Και περαιτέρω, ποια η διαφορά ανάμεσα στην καλλιτεχνική φωτογραφία κι ένα αξιόλογο πίνακα ζωγραφικής που είναι μια εξαρχής δημιουργία του καλλιτέχνη;
Το μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη "Το μυστικό της Έλλης" (Πατάκης 2012) μου φάνηκε ότι δεν είναι μια ερασιτεχνική φωτογραφία, ούτε όμως πίνακας ζωγραφικής. Μοιάζει μάλλον με την καλλιτεχνική φωτογραφία. Ωραίο, αλλά πάντα μια φωτογραφία.
Ο Γρηγοριάδης "φωτογραφίζει" λογοτεχνικά τη ζωή μιας ανύπαντρης πενηντάρας καθηγήτριας γαλλικών, φωτογραφίζοντας ταυτόχρονα μια γειτονιά της σύγχρονης Αθήνας. Είναι μια υποβαθμισμένη περιοχή των νοτιοδυτικών προαστίων, στο Ρουφ και το Βοτανικό, που τη διασχίζουν οι γραμμές του τρένου. Με θλιβερές πολυκατοικίες, κλειστές βιοτεχνίες, μελαγχολικά μπαλκόνια, ερημωμένα κτήρια κι ανάμεσά τους τα μπαράκια και οι ενοχλητικές μουσικές τα βράδια. Μέσα σ' αυτό το σκοτεινό σκηνικό, με  τη θλίψη να γίνεται πιο έντονη λόγω της οικονομικής κρίσης και της ανεργίας, διαδραματίζεται η ιστορία.
Πρωταγωνίστρια της ιστορίας η Έλλη. Πρωτοδιορίστηκε στη Λήμνο, εργάστηκε για τρία χρόνια στο Ζαΐρ, έκανε το μεταπτυχιακό της στο Παρίσι, είχε διάφορους ερωτικούς συντρόφους, τώρα όμως ζει μόνη, ανύπαντρη από επιλογή και διδάσκει στο κοντινό Γυμνάσιο. Οι φίλες που την τριγυρίζουν, συνάδελφοι οι περισσότερες, βρίσκονται περίπου στην ίδια ηλικία και κατάσταση. Οι κοινές έξοδοι, πότε σ' ένα μπαράκι, πότε σε μια πολιτιστική εκδήλωση, δεν είναι αρκετές για να φωτίσουν τη ζωή τους, τη μελαγχολία τους, τη μοναξιά τους. Το σχολείο, υποβαθμισμένο κι αυτό, δεν τους δίνει καμιά ικανοποίηση και παρά τη βεβαιότητα του, έστω και περικομμένου μισθού, συχνά σκέφτονται τη συνταξιοδότηση.
Η ζωή και οι αποφάσεις της Έλλης όμως ανατρέπονται από την εμφάνιση ενός άντρα που εισβάλλει ξαφνικά στη μοναξιά της. Είναι ο κατά είκοσι χρόνια νεότερός της Αντώνης, εργοδηγός, άνεργος για την ώρα, παντρεμένος, μ' ένα κοριτσάκι της έκτης δημοτικού. Δεν είναι πολύ ξεκάθαρο γιατί αυτός ο νέος, όμορφος άντρας συνδέεται με την πενηντάρα Έλλη. Αφήνεται όμως να νοηθεί ότι τα ψυχολογικά προβλήματα της γυναίκας του τον κάνουν ν' αποζητά αλλού ηθική στήριξη και συμπαράσταση. Ίσως και γιατί, υιοθετημένος ο ίδιος, δεν είχε γνωρίσει τη στοργή και την αγάπη της μητρικής αγκαλιάς.
Η ζωή της Έλλης γεμίζει από την προσμονή, το μοίρασμα, τη συντροφικότητα. Τη σχέση της κρατάει μυστική από όλο το περιβάλλον, τις φίλες της,  τον ηλικιωμένο και άρρωστο πατέρα της, την αδελφή της. Σταδιακά γνωρίζεται με τη γυναίκα και την κόρη του Αντώνη, στην οποία προσφέρεται να κάνει ιδιαίτερο μάθημα γαλλικών. Σιγά-σιγά εμπλέκεται ολοένα και περισσότερο με την οικογένειά του  ωθούμενη από γνήσιο ενδιαφέρον για βοήθεια, χωρίς να υποκινείται από κανένα ιδιοτελές συμφέρον.
Η ψυχολογία της ανύπαντρης μεσήλικας γυναίκας, που βλέπει ίσως μια τελευταία αναλαμπή στην ερωτική της ζωή, αποδίδεται με πειστικότητα από τον συγγραφέα. Είναι χαρακτηριστική η αγάπη της Έλλης για  τα παιδιά. Εκτός από την κόρη του Αντώνη, τη στοργική της φροντίδα εκδηλώνει και για τη μικρή της ανεψιά, για ένα παιδί που είχε γνωρίσει στο Ζαΐρ, ακόμα και για δυο μικρές μουσουλμάνες της γειτονιάς της.
Ένα ενδιαφέρον, σύγχρονο μυθιστόρημα, στο οποίο δίνεται ένα ρεαλιστικό, αναμενόμενο τέλος, επαναφέροντας τα πράγματα στην ήρεμη μελαγχολία που για λίγο διέκοψε η εισβολή του Αντώνη στη ζωή της Έλλης.

1/2/2013