LORRIE MOORE Η πόρτα στην σκάλα

Μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

ΠΟΛΙΣ, 2013, σελ. 410

Η σημαντική Αμερικανίδα συγγραφέας Λόρι Μουρ περιγράφει μέσα από τη ματιά μιας φοιτήτριας τη μελαγχολική καθημερινότητα της αμερικανικής επαρχίας, τη φυλετική τυφλότητα και τις κοινωνικές επιπτώσεις μετά την ενδεκάτη Σεπτεμβρίου.

Η Τάσι Κέλττζιν, εικοσάχρονη φοιτήτρια στο Κολλέγιο Τρόι, κατάγεται από μια αγροτική οικογένεια των μεσοδυτικών πολιτειών, μια γειτονική κωμόπολη που μόνον με τους χάρτες της Google μπορείς να εντοπίσεις. Ο πατέρας της καλλιεργεί πατάτες και μάλιστα μια περιζήτητη ποικιλία, ο αδελφός της τελειώνει το λύκειο, η μητέρα της είναι μια στενάχωρη νοικοκυρά εβραϊκής καταγωγής που προσπαθεί να περισώσει τις παραδόσεις. Η Τάσι αναζητάει δουλειά για να συμπληρώσει το χαρτζιλίκι της, κι έτσι έρχεται σε επαφή με την Σάρα Μπρινκ, μια σαρανταπεντάρα τύπισσα που διευθύνει το πιο μοδάτο εστιατόριο στην πόλη. Η Σάρα είναι παντρεμένη με τον Έντουαρντ, ιατρικό ερευνητή.

Η Τάσι μαζί με την Σάρα και μέσω του γραφείου υιοθεσιών αρχίζουν να βλέπουν μωρά, βιολογικές μητέρες, ανάδοχες οικογένειες. Πολύπλοκες διαδικασίες έγκρισης, ωστόσο θα καταφέρει η Σάρα να υιοθετήσει ένα κοριτσάκι, μιγάδα, το οποίο θα φροντίζει πρωτίστως η Τάσι. Οι πρώτες βόλτες με το καροτσάκι θα εξοργίσουν τους ρατσιστές ενώ ακόμη και η Τάσι θα καθυβρίζεται ως λευκή τσούλα. Αρχίζουν και τα υβριστικά τηλεφωνήματα στο σπίτι της Σάρας που αποφασίζει να οργανώσει στο σπίτι της συναντήσεις διαφυλετικών οικογενειών όπου θα συζητιούνται τα προβλήματά τους.

Η Τάσι είναι ευαίσθητη και φιλομαθής, έχει πάρει ως μαθήματα επιλογής Γεωλογία, Σουφισμό, Γευσιγνωσία Κρασιών και Μουσική επένδυση πολεμικών ταινιών. Όντας κορίτσι με αγροτική προέλευση είναι άμεση, φιλική και απίστευτα παρατηρητική. Γνωρίζει και κατονομάζει τα φυτά και τα λουλούδια, παρατηρεί τα πουλιά και τα ζώα, η διάθεσή της ταυτίζεται με τις εναλλαγές των εποχών. Τα επαρχιακά τοπία είναι χειμωνιάτικα, καταθλιπτικά, μια ψυχρή κρύα ατμόσφαιρα που την αναγκάζει να κάθεται μέσα και να διαβάζει ποιήματα Ζεν, να παίζει μπάσο και να ακούει ροκ μουσική. Η Τάσι θυμίζει φιγούρα σε μια μπαλάντα της Τζόνι Μίτσελ αλλά το λογοτεχνικό της ανάλογο της είναι εκείνο του “Φύλακα στη σίκαλη”. Υπάρχουν σκηνές που παραπέμπουν στο σημαδιακό βιβλίο του Σάλιντζερ: όταν η Τάσι περιπλανάται στα δικά της χωράφια παρατηρώντας τα παιδιά ή κάνει πατινάζ σε παγωμένες λίμνες προσέχοντας τη μικρή.

Η Τάσι σκέφτεται μέσα από τα βιβλία, προσπαθεί να διαμορφώσει την σκέψη της με τα νέα δεδομένα. Όταν θα γνωρίσει τον Βραζιλιάνο συμφοιτητή της, τον Ρεϊνάλντο, θα τού προσφέρει την παρθενιά της, σαν να ήταν και αυτό μέρος της γνωστικής διαδικασίας της ζωής. Ο Ρεϊνάλντο εμπλέκεται σε φιλανθρωπικές ισλαμικές οργανώσεις, όπως ισχυρίζεται. Όμως η ζωή δεν ακολουθεί τη μονοτονία μιας προδιαγεγραμμένης ευτυχίας ούτε και οι χαρακτήρες του μυθιστορήματος παραμένουν ως έχουν: εξαφανίζονται, αποκρύπτονται ή αλλάζουν ταυτότητα. Το ζευγάρι των Μπρινκ κρύβουν ένα συνταρακτικό μυστικό, ο Ρεϊνάλντο ένα μεγαλύτερο, ενώ ο αδελφός της Τάσι, κατατάσσεται στο στρατό και φεύγει για το Αφγανιστάν έχοντας εγκαίρως στρατολογηθεί πριν τελειώσει το σχολείο και ενάντια στις αντιρρήσεις της Τάσι.

Όμως και η Τάσι μεταλλάσσεται ραγδαία καθώς εξελίσσεται η ιστορία. Σε δύο απογειωτικές στιγμές προσωπικής ενόρασης, που σχετίζονται με βαριές απώλειες συγγενικών και αγαπημένων προσώπων, η νεαρή κοπέλα προβλέπει τα μελλούμενα και συγκρούεται με τα φαντάσματα και τους θεούς της. Αυτό θα της δώσει κουράγιο να βιώσει το χειρότερο χαμό στο τέλος του βιβλίου, με μια πρωτοφανή αντίδραση πένθους. Η Τάσι κάνει την προσωπική της υπέρβαση την στιγμή που ο Μπους ετοιμάζει τα στρατεύματα να εισβάλλουν στο Ιράκ και στο πανηγύρι του γειτονικού χωριού οι επισκέπτες περνάνε από ανιχνευτή μετάλλων. Εκείνη όμως έχει πετύχει “μια ανεπαίσθητη αποσύνδεση από το σώμα, μια υπενθύμιση του τι είσαι πραγματικά”.

Η Λόρι Μουρ γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη το 1957. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια St. Lawrence Cornell και διδάσκει δημιουργική γραφή. Έχει δημοσιεύσει τέσσερις ποιητικές συλλογές διηγημάτων, τρία μυθιστορήματα και ένα παιδικό βιβλίο. Είναι μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων. Πρωτοδιαβάσαμε στα ελληνικά, το μυθιστόρημά της “Αναγράμματα” (Aquarious, 1992). “Η πόρτα στη σκάλα” (A gate at the stairs, 2009), αψεγάδιαστα μεταφρασμένο στα ελληνικά, στην Αμερική θεωρήθηκε ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα της χρονιάς και εμείς θα προσθέταμε ένα από τα καλύτερα της τελευταίας δεκαετίας.

ΝΕΑ, βιβλιοδρόμιο 27 Ιουλίου 2013

Θεόδωρος Γρηγοριάδης