Μichel Faber

ΤΟ ΜΗΛΟ

ΜΤΦ. ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΚΔ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ













ΕΠΤΑ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΔΡΑΜΑΤΙΖΟΝΤΑΙ
ΣΤΟ ΒΙΚΤΩΡΙΑΝΟ ΛΟΝΔΙΝΟ
ΚΑΙ ΠΟΥ ΦΤΑΝΟΥΝ ΩΣ ΤΟΝ ΑΙΩΝΑ
ΜΑΣ ΕΧΟΥΝ ΚΟΙΝΟ ΣΥΝΔΕΤΙΚΟ
ΚΡΙΚΟ ΟΤΙ ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥΣ ΑΝΗΚΟΥΝ
ΣΕ ΕΝΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
ΤΟΥ ΜΙΣΕΛ ΦΕΪΜΠΕΡ,
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΟΛΛΑΝΔΙΚΗΣ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ,
ΜΕΓΑΛΩΜΕΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ
ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟΥ
ΣΤΗ ΣΚΩΤΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 1992
Καμία σχέση δεν έχει ο σαρανταοχτάχρονος Μισέλ Φέιμπερ με τους «συμπατριώτες» τους Σκωτσέζους, όπως την Α. Λ Κένεντι, τον Ίρβιν Γουέλς ή τον Ίαν Ράνκιν. Καταγράφει έναν δικό του κόσμο, παράξενο, γκόθικ, φανταστικό. Γράφει σε κάθε αφηγηματική μορφή και με θετική ανταπόκριση από τους κριτικούς και το αναγνωστικό κοινόστα ελληνικά κυκλοφορούν επίσης τα μυθιστορήματα Τα δίδυμα Φαρενάιτ, Κάτω από το δέρμα και δύο νουβέλες με τον τίτλο Η γυναίκα και το φάντασμα (Καστανιώτης).

Όταν έγραψε Το Άλικο και το Λευκό (2002) όλοι ξαφνιάστηκαν με το ογκώδες μυθιστόρημα που περιέγραφε τον σκοτεινό και πορνικό περίγυρο της βικτωριανής περιόδου, ανατρέποντας όμως κάθε κανόνα ηθικής και αφήγησης που χαρακτήριζε το λογοτεχνικό είδος της εποχής. Στο τέλος εκείνου του μυθιστορήματος, απευθυνόμενος στον αναγνώστη, έλεγε: «Ελπίζω να ικανοποίησα όλες σου τις επιθυμίες, ή έστω να σου πρόσφερα την αναψυχή που περίμενες...» (μετάφραση: Χριστίνα Σακελλαροπούλου, Λιβάνης 2004).


Φαίνεται όμως πως ούτε ο αφηγητής ούτε ο αναγνώστης δεν ικανοποιήθηκαν από τις χίλιες τόσες σελίδες του και γι΄ αυτό, λίγα χρόνια αργότερα, επανέρχεται με το Μήλο. Όπως εξηγεί ο ίδιος στον αυτάρεσκο πρόλογο, παραθέτοντας επιστολές αναγνωστών, δεν άντεξε στην έντονη επιθυμία τους να μάθουν τι απέγιναν εκείνοι οι ήρωες. Αντί όμως να δώσει μια μυθιστορηματική συνέχεια, έγραψε επτά διηγήματα τοποθετώντας τα μέσα σε ένα ευρύτερο χωροχρονικό ταξίδι. Μερικά διαδραματίζονται πριν από το μυθιστόρημα κι άλλα έπονται. Στην πρώτη ιστορία, «Χριστούγεννα στην οδό Σίλβερ» η βασική του ηρωίδα, η Σούγκαρ, είναι μόλις δώδεκα ετών και μόλις έχει αρχίσει να μαθητεύει κοντά στους αρσενικούς. Ακόμη την ενοχλεί η «μαξιλαροθήκη που μυρίζει αντρικό λάδι», μια μυρωδιά που θα την οσμιστούμε και σε άλλη ιστορία, ένα μυρωδικό μοτίβο που περιπλέκεται στις ζωές και των άλλων ηρώων, αφού ο Γουίλιαμ Ράκχαμ, ο άνθρωπος πουκάποτε την περιμάζεψε στο αρχοντικό του, ήταν ιδιοκτήτης ενός εργοστασίου αρωμάτων. Κοντά του τότε δούλευε και η Κλάρα, η ηρωίδα του δεύτερου διηγήματος «Η Κλάρα και ο αρουραίος». Τώρα είναι μια πόρνη και ένας εκκεντρικός κύριος της ζητά να τον συνοδεύσει σε αρουραιομαχίες, ικανοποιώντας και μερικά ακόμη βίτσια του. Η τολμηρή γλώσσα ξαφνιάζει με την αμεσότητά της συνδυάζοντας το αντι-βικτωριανό κλίμα του βιβλίου με τον διαχρονικό επαγγελματισμό του αγοραίου έρωτα.

Στις «Σοκολατένιες καρδιές από τον Νέο Κόσμο» η Έμελιν στέλνει γράμματα σε κτηματίες βαμβακοφυτειών του Νέου Κόσμου για να αποκηρύξουν τη σκλαβιά των εργατών κι εκείνοι της απαντάνε σε «κόσμιο» ύφος, ανάξιο των καλών της προθέσεων. Στο διήγημα «Η Μύγα και η επίδρασή της στον κύριο Μπόντλι» μια μύγα στα οπίσθια μιας πόρνης καταστέλλει τη σεξουαλικότητα του πελάτη. Στο «Μήλο» η Σούγκαρ διαβάζει με μανία για να νικήσει την πλήξη της, ενώ στο «Γιατρικό» ο Γουίλιαμ Ράκχαμ, που έχει χάσει πια το εργοστάσιο αρωμάτων, καταβεβλημένος από τα ναρκωτικά, αναπολεί τις αρωματισμένες μέρες, τη Σούγκαρ και το παιδί που έκανε μαζί της. Στο τέλος εκείνοι έφυγαν άγνωστο για πού. Η έβδομη ιστορία θα αναλάβει να φωτίσει μερικές πτυχές της περιπέτειας του γιου του, αφού ο αφηγητής, στη δεκαετία του ενενήντα, αργοπεθαίνει αναπολώντας τα περασμένα. Ίσως είναι το πιο δυνατό και αυτόνομο κομμάτι της συλλογής, συγκινητικό και μελαγχολικό.
Ο μάστορας Φέιμπερ, επιλέγοντας μια εποχή- τη βικτωριανή- και γράφοντας από μια σημερινή γωνιά, ρίχνει μια αφηγηματική γέφυρα στο παρελθόν και στο σήμερα, στον έρωτα, στη διαστροφή και στη ματαιότητα των παθών. Τα χάσματα χρόνου ανάμεσα στις ιστορίες εντείνουν τα κενά της μνήμης και τη δυσκολία να ολοκληρώσει κανείς μια ιστορία, ένα έπος, ακόμη και το γενεαλογικό του δέντρο. Η παλαιότερη λογοτεχνία επινοούσε τέτοιες συνεκτικές δομές, η σύγχρονη τις ξαναγράφει ή μάλλον τείνει να τις ξεγράψει. Πάντως δεν χρειάζεται να έχετε διαβάσει από πριν το μυθιστόρημα του Φέιμπερ για να βυθιστείτε σ΄ αυτές τις ιστορίες. Αρκεστείτε στη μοναξιά και στην ημι-αυτονομία τους. Όσο για τη Σούγκαρ για άλλη μια φορά θα αφήσει παραπονεμένους τους αναγνώστες, καθώς δεν τους δίνεται μια σαφής απάντηση. Θα επανεμφανιστεί σε ένα επόμενο βιβλίο του Μισέλ Φέιμπερ; Ή μήπως ο συγγραφέας τη μετακινεί στο ίδιο απροσδιόριστο μεταίχμιο, μαζί με εκατομμύρια άλλους ανθρώπους, που δεν είχαν την τύχη να βρεθούν ήρωες ενός μυθιστορήματος;

ΝΕΑ, βιβλιοδρόμιο Σάββατο 14 Μαρτίου 2007