Κριτική στην Καθημερινή για την '¨Ελλη"

MONIMEΣ ΣTHΛEΣ

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής Hμερομηνία δημοσίευσης: 30-12-12


ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ

Μια «φέτα ζωής»
Tης Τιτίκας Δημητρούλια

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ
Το μυστικό της Ελλης
εκδ. Πατάκη

Μια λαϊκή στο Γκάζι, ανάμεσα στα νυχτερινά μαγαζιά που αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία της περιοχής και δεν αφήνουν τους κατοίκους να κοιμηθούν - κι ας χρειάζεται όλη η περιοχή, Γκάζι, Βοτανικός, Ελαιώνας, μεγάλες αλλαγές, αλλά άλλες. Μια τυχαία συνάντηση. Η Eλλη, μια μεσόκοπη καθηγήτρια Γαλλικών με εφηβική κοψιά, κοσμογυρισμένη και εξ επιλογής μοναχική, κάθε βδομάδα αγοράζει στη λαϊκή ψάρια. Ο Αντώνης, ένας όμορφος τριαντάρης, την παρακολουθεί μισοκρυμμένος, κοιτάζοντας λαίμαργα κι εκείνην και τα ψάρια. Δεν είναι άστεγος και πεινασμένος, η γυναίκα του μισεί το τηγάνισμα και ακόμη περισσότερο τα ψάρια. Αυτός τολμά και της ζητά να του κάνει το τραπέζι με τηγανητά ψάρια. Εκείνη υποκύπτει ασμένως στην εισβολή του στη ζωή της. Ενας τρόπος μαγειρικής αλλάζει τη ζωή δυο ανθρώπων - και όχι μόνο εντέλει.

Η μαγειρική τούς φέρνει λοιπόν κοντά, η σχέση της Ελλης με τον Αντώνη περνά μέσα από το τηγάνι, είτε μέσα τσιτσιρίζουν ψάρια είτε απλώς πατάτες. Η μαγειρική δείχνει πάλι και τους μαιάνδρους της σχέσης τους. Η γυναίκα του Αντώνη, η όμορφη Νατάσα που υποφέρει από τα νεύρα της και δουλεύει στο Εβερεστ, υποδέχεται την Ελλη μαγειρεύοντας κοκκινιστό με ρύζι και η όποια δική τους σχέση χτίζεται στο τραπέζι. Οπως η σχέση της Ελλης με τη μικρή Βιολέτα, την κόρη του Αντώνη, οικοδομείται πάνω στα γαλλικά και τις φωτογραφίες που αφηγούνται τη ζωή της. Που καταλήγουν, μαζί με όλα τα υπόλοιπα αναμνηστικά της ζωής αυτής, σε μια μεγάλη σακούλα σκουπιδιών στο τέλος, υπέρ της ζωής της ίδιας. Η Ελλη δεν ζηλεύει, αποδέχεται να διευρύνει τη ζωή της, για να τους χωρέσει όλους. Να είναι ο δικός τους άνθρωπος, όπως δεν είναι ούτε για τους δικούς της. Για όσο πάει. Οπως όλα στη ζωή.

Ο Γρηγοριάδης δεν έχει την πρόθεση να αφηγηθεί ρεαλιστικά άλλη μια ερωτική ιστορία, διανθισμένη με ολίγη γαστρονομία - παρότι η μαγειρική είναι οργανικά ενταγμένη στο σχέδιό του να παρουσιάσει, σε ένα βαθμό και ιδιότυπα, μια «φέτα ζωής». Μέσα από ήρωες συνεπείς προς τον ρόλο που τους επιφυλάσσει (η μορφωμένη και ψαγμένη Ελλη ψυχογραφείται και ζωντανεύει μπροστά στα μάτια μας· ιδωμένος μέσα από το βλέμμα της, ο Αντώνης σχεδιάζεται πιο αδρομερώς από τις κινήσεις, τις πράξεις και τα λιγοστά του λόγια, ίσως γιατί ο άντρας είναι πάντα έξω από τη γυναίκα, όπως λέει μια φίλη της Ελλης), στοχάζεται πάνω στην ανθρώπινη μοναξιά σε μια πόλη και σε μια εποχή. Εξού και ο αθέατος καμβάς της ζωής και του έργου της Μαργκερίτ Ντυράς, το έργο της οποίας η Ελλη έχει μελετήσει στο μεταπτυχιακό της και δεν παύει να τη διαβάζει και να την ξαναδιαβάζει. «Μόνος είναι κανείς μέσα σ’ ένα σπίτι», έλεγε η Ντυράς και ταιριάζει γάντι στην Ελλη. Που κάποτε γέμιζε τη μοναξιά που διάλεξε με ταξίδια, τώρα περπατώντας στη γειτονιά της, την οποία σχεδιάζει με τα βήματά της ώς την πιο μικρή της λεπτομέρεια, πιο αληθινή από αληθινή, άσχημη, κακοποιημένη ίσως, αλλά οικεία κι αγαπημένη. Με την κρίση να την αλλάζει για άλλη μια φορά, χωρίς σχέδιο, όπως και τη ζωή των ανθρώπων.

Αυτή την κρίση ενσαρκώνει, υπό μία έννοια, και ο άνεργος Αντώνης, πολύ πιο αυθόρμητος και φυσικός από την Ελλη, η οποία όμως τον συναντά τελικά στη φυσικότητα των αισθημάτων, της αποδοχής των επιθυμιών, τον στηρίζει όπως μπορεί κι αντλεί από αυτόν τη δύναμη που μπορεί να της δώσει το σώμα, η παρουσία, ο έρωτάς του. Μέσα στην κρίση που σαρώνει ζωές, μέσα στις φτωχογειτονιές της Αθήνας που έγιναν «in» πλάι στις αλάνες, τους χωματόδρομους και τις άσχημες πολυκατοικίες της πολυπολιτισμικής συνύπαρξης πολύ πριν από τα κύματα των μεταναστών. Οπου συμβαίνουν ακόμη θαύματα, ή περίπου θαύματα, αφού τυχαία ή λιγότερο τυχαία γίνεται κάποτε κι η αγάπη βρίσκει δρόμο να ζωντανέψει τα σώματα και τις ψυχές. Καλή χρονιά.