ΟΙ ΔΑΙΜΟΝΕΣ της γραφής

ΦΙΟΝΤΟΡ ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ
«Οι Δαιμονισμένοι»

Πέρυσι το καλοκαίρι ένας φίλος, σε μια πολύ δύσκολη στιγμή της ζωής του, πήρε στα χέρια του τους Δαιμονισμένους. Το κάνει τακτικά αυτό: ο Ντοστογιέφσκι μου έλεγε είναι ο μόνος συγγραφέας που μπορεί να τον βοηθήσει. Μια άλλη πενηντάρα φιλόλογος μου έλεγε ότι δεν τον αντέχει, πονάει το στομάχι της κάθε φορά που στρώνεται να διαβάσει ένα του μυθιστόρημα. Κρατάω την λέξη «στρώνεται» γιατί δεν διαβάζεται διαφορετικά ένα τέτοιο μυθιστόρημα.
Το είχα χρόνια κατά νου να το διαβάσω, σχεδόν όλα τα άλλα είχαν προηγηθεί, ο “Ηλίθιος” το πιο πρόσφατο. Όμως κανένα δεν είχε τέτοια επίδραση πάνω μου όσο το συγκεκριμένο έργο. Οι πρώτες διακόσιες σελίδες είναι κάπως αργόσυρτες καθώς εισάγουν τους βασικούς χαρακτήρες. Όμως επιστρέφοντας στην αρχή, μετά το πέρα της ανάγνωσης, το κείμενο γίνεται διαμπερές. Όχι, δεν είναι δύσκολος ο Ντοστογιέφσκι, ούτε ήταν πιο ανθεκτικοί όσοι τον διάβαζαν τότε στην εποχή του. Απλώς εμείς ελαφρύναμε τις ζωές μας και περικυκλωθήκαμε από μια βαρετή σάχλα που μας αναγκάζει να αντιμετωπίζουμε ως δυσπρόσιτα ή ασήκωτα παρόμοια έργα.
Η ανάγνωση κράτησε περίπου δέκα μέρες με μολύβι στο χέρι, διάβασμα αρκετών ωρών ημερησίως, ώστε να μπορώ να επιστρέφω σε χαμένα σημεία. Με δεδομένο ότι ήταν ανάγνωση «επαγγελματική» -λόγω του σεμιναρίου στις Σέρρες- έγινε ακόμη πιο προσεκτική. Η ελάχιστη περίληψη που αδικεί το βιβλίο απλώνεται σε δέκα σελίδες. Οι άνθρωποι που εμφανίζονται ως μικροί και μεγάλοι χαρακτήρες γύρω στους 50.
Εδώ δεν πρόκειται να αναφερθώ στο έργο, μιλάω προσωπικά για την αναγνωστική εμπειρία και μόνον. Όσοι θα έρθουν στη Βιβλιοθήκη θα ακούσουν μια ελάχιστη εισαγωγή στο μυθιστόρημα μιας ώρας. Μας χωράνε 1.100 σελίδες σε εξήντα λεπτά; Σαφώς και πρόκειται για ένα βιβλίο που άνετα θα κρατούσε για ώρες. Όμως το ζητούμενο είναι να μοιραστείς την εμπειρία σου και να πείσεις κάποιους άλλους να την δοκιμάσουν αναγνωστικά ή ακόμη να ακούσεις άλλες γνώμες.
Ανέτρεξα και στα θεωρητικά: Μπαχτίν, Παπαγιώργης, Τρουαγιά, Γκρόσμαν. Αλίμονο πού να βρεις την πεντάτομη βιογραφία του Τζόζεφ Φρανκ των 3.000 σελίδων…αυτή κι αν θέλει μια ζωή ανάγνωση. Ένα από τα ωραιότερα δοκίμια σύγχρονης ανάγνωσης ήταν της Τζόις Κάρολ Όουτς η οποία με έφερε σε αμηχανία λέγοντας ότι το διάβασε αρκετές φορές ώστε να τον τοποθετεί αμέσως μετά τους αρχαίους τραγικούς και τον Σαίξπηρ.
Λίγες ώρες μετά το τέλος της ανάγνωσης των Δαιμονισμένων πήρα στα χέρια μου ορισμένα σύγχρονα μυθιστορήματα για τα οποία είχα θετική γνώμη και μου φάνηκαν εφηβικά αναγνώσματα. Εντάξει, θα συνέλθω. Δεν μπορεί να διαβάζεις μια ζωή τέτοια βιβλία.
Είτε μας αρέσει είτε όχι ο άνθρωπος αυτός παραμένει η Λογοτεχνική Βίβλος: κι αδιάβαστη να παραμένει ο Λόγος της βαραίνει ακόμη και στους άπιστους απέναντί της, στους αιρετικούς και στους αλλόπιστους.

Οι Δαιμονισμένοι θα παρουσιαστούν στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών, στα πλαίσια του 5ου κύκλου των λογοτεχνικών σεμιναρίων με τίτλο «Ξαναδιαβάζοντας του κλασικούς».

Εισηγητής Θεόδωρος Γρηγοριάδης.
Τη Δευτέρα 10 Νοεμβρίου στις 8 μ.μ.