Άραγε διαβάζουμε τους κλασικούς;

Μια διαφορετική λίστα.



Δεν θα σας δώσουμε την λίστα με τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία στη βιβλιοθήκη μας. Άλλωστε δεν διαφοροποιείται από εκείνες των εφημερίδων, των κεντρικών βιβλιοπωλείων και των υπαίθριων πάγκων. Βαρετή ομοιομορφία καμιά δεκαριά τίτλων… Θα σας δώσουμε μια διαφορετική λίστα που διαφοροποιείται από τις επιλογές και τις τάσεις της αγοράς. Στα λογοτεχνικά σεμινάρια της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Σερρών ο κύκλος «Ξαναδιαβάζοντας τους κλασικούς» ξεκίνησε ζεστά με την «Μαντάμ Μποβαρύ» του Φλομπέρ, έφτασε στο αδιαχώρητο με τους «Δαιμονισμένους» του Ντοστογιέφσκι και ισορρόπησε με την «Λολίτα» του Ναμπόκοφ» (ακολουθούν Ε.Μ. Φόρστερ, Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, Πωλ Μπόουλς, Τζων Φάουλς).
Ποτέ ξανά δεν είχαμε τόση προσέλευση σε παλιότερους λογοτεχνικούς κύκλους. Διαβάζονται όμως οι κλασικοί; Στους «Δαιμονισμένους» κανείς -από τους εκατό βιβλιόφιλους- δεν το είχε διαβάσει, με την αφεντιά μου να το πρωτοδιαβάζει ως εισηγητής. Μήπως οι κλασικοί έχουν το αυτονόητο του αδιάβαστου; Μήπως δικαιώνεται ο Πιέρ Μπαγιάρ για το πώς να μιλάμε για βιβλία που δεν έχουμε διαβάσει; Καλό, βέβαια, να έχουμε μια γενική εικόνα της λογοτεχνικής επικράτειας αλλά μόνον η ουσιαστική επαφή με το κείμενο μπορεί να ωφελήσει πνευματικά και ψυχικά.
Τα μυθιστορήματα που επιλέξαμε προέρχονται από κατοχυρωμένες λίστες. Δυτικοί κανόνες αποφάνθηκαν για την λογοτεχνική τους αξία, το περιεχόμενο και τη δύναμη που τα επιβάλλει ως τις μέρες μας. Η «Μαντάμ Μποβαρύ», μπορεί να σοκάρισε με την απιστία της, την εποχή που εκδόθηκε, σήμερα όμως τρομάζει με την καταναλωτική μανία και την πιστωτική της αναξιοπιστία. Οι «Δαιμονισμένοι» αναδύονται μέσα από διαπλανητικές ιδεολογικές συγκρούσεις και τρομοκρατικές οργανώσεις, ενώ το άρρωστο πάθος για μια δεκατετράχρονη ενός μεσήλικα δεν αποτελεί μια άγνωστη εικόνα ενός σημερινού παιδόφιλου.

Οι κλασικοί βρίσκονται σε διαρκή διαπραγμάτευση με την κοινωνία και τους αναγνώστες και είναι καιρός να αφήσουμε τις αναγνωστικές μουτζούρες και να ξαναγυρίσουμε σε έργα που σημάδεψαν τις ζωές των άλλων αλλά και τις δικές μας. Τα συγκεκριμένα τρία έργα στην εποχή τους είχαν απαγορευτεί, λογοκριθεί και οι συγγραφείς τους οδηγήθηκαν σε δικαστήρια και εξορίες. Οι σημερινοί συγγραφείς απολαμβάνουν δημοσιότητα, κέρδη και κοινωνική αποχαύνωση. Απομένει σε μας να επιλέγουμε βιβλία που δεν μας αδικούν διανοητικά. Από αυτή την άποψη, το διάβασμα των κλασικών, αποτελεί όχι μόνον ένα ασφαλές λογοτεχνικό καταφύγιο αλλά μια και πράξη πνευματικής αντίστασης κόντρα στα «καλύτερα» κάθε χρονιάς που σε λίγα χρόνια θα συμπεριλαμβάνονται στα πιο «ξεχασμένα».




Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή, Σάββατο 10 Ιανουαρίου 2009