Τα λογοτεχνικά βραβεία IMPAC και το ελληνικό μυθιστόρημα

Το Διεθνές Λογοτεχνικό Βραβείο IMPAC Dublin απονέμεται κάθε χρόνο σε ένα μυθιστόρημα γραμμένο στα αγγλικά ή σε ένα σύγχρονο ξένο μυθιστόρημα μεταφρασμένο στα αγγλικά. Οι προτάσεις των υποψήφιων μυθιστορημάτων κατατίθενται από βιβλιοθήκες μεγάλων πόλεων απ’ όλο τον κόσμο. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία της πόλης του Δουβλίνου με την οικονομική υποστήριξη του IMPAC, μιας κορυφαίας αναπτυξιακής εταιρείας και προσβλέπουν στην προώθηση της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Το βραβείο ξεκίνησε να απονέμεται το 1996 και έχει ήδη δοθεί στους Χαβιέ Μαρίας, Μισέλ Ουελμπέκ, Ταχάρ Μπεν Τζελούν, Κολμ Τοίμπιν, Περ Πέτερσον, στην Χέρτα Μύλερ και στον Ορχάν Παμούκ προτού βραβευτούν με το Nobel, αλλά και σε πρωτοεμφανιζόμενους όπως ο Ράου Χαγκ. Η αξία του βραβείου ανέρχεται στο καθόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 100.000 λιρών.

Κάθε βιβλιοθήκη προτείνει μέχρι 3 τίτλους για την μεγάλη λίστα μυθιστορήματος. Η λίστα αυτή είναι ενδεικτική της πολιτικής μιας χώρας για την προώθηση της μετάφρασης στα αγγλικά, μιας γλώσσας η οποία ακόμη κυριαρχεί και μπορεί να επιβάλλει ξένους συγγραφείς διεθνώς. Έτσι, για φέτος, υποψήφια είναι 154 μυθιστορήματα εκ των οποίων τα 38 προέρχονται από 16 διαφορετικές ξένες γλώσσες και ανάμεσά τους 7 είναι γαλλικά, 5 ισπανικά και 4 γερμανικά.

Υπάρχουν όμως μυθιστορήματα γραμμένα κατευθείαν στα αγγλικά από συγγραφείς που κατάγονται από την Νιγηρία, Ινδία, Κένυα, Ροδεσία, Σουηδία, Λίβανο, Πακιστάν, Σρι Λάνκα. Αμερικάνικα μυθιστορήματα προτείνονται από Φινλανδία και Πολωνία. Ο Χανίφ Κιουρέισι στηρίζεται από την Ισπανία, ο Φιλίπ Ροθ και ο Πωλ Ώστερ προτείνονται από 5 και 4 αντίστοιχα ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες. Ο ελληνικής καταγωγής Αυστραλός Χρήστος Τσιόλκας με το μυθιστόρημα "The slap» προτείνεται από 5 βιβλιοθήκες της Αυστραλίας. Ο «Λευκός Τίγρης» έχει τις περισσότερες (9) υποψηφιότητες, ακολουθούν το «Έλεος» της Τόνι Μόρισον (8), ο Σεμπάστιαν Μπάρι (8), ο Φιλίπ Χένσερ (6), ενώ ο Σάλμαν Ρουσντί μόνον μία. Όμως την μικρή λίστα καταρτίζει μία πενταμελής επιτροπή και η οποία έχει τον λόγο για το επικρατέστερο μυθιστόρημα.

Συνήθως οι περισσότερες χώρες προτείνουν δικούς τους συγγραφείς αλλά όχι απαραίτητα. Για το IMPAC 2010, που θα δοθεί τον Ιούνιο, από την Ελλάδα συμμετέχουν οι Δημόσιες Κεντρικές Βιβλιοθήκες της Βέροιας και των Σερρών. Στη ΔΚΒ Σερρών, δυσκολευτήκαμε να βρούμε ένα πρόσφατο ελληνικό μυθιστόρημα που να μεταφράστηκε τα αγγλικά μέσα στο 2008 και πολύ δύσκολα θα βρεθεί ένας τίτλος και για το 2009. Κι αυτό είναι άδικο γιατί μια χώρα, για να μιλήσει για το παρόν της, μόνον μέσα από το μυθιστόρημα μπορεί να το κάνει, εκτός αν αυτό το «παρόν» είναι άχαρο και γκρίζο.

Θεόδωρος Γρηγοριάδης

Καθημερινή Σάββατο 6 Μαρτίου 2010