ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΣΙΟΛΚΑΣ Τo χαστούκι

ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΣΙΟΛΚΑΣ

ΤΟ ΧΑΣΤΟΥΚΙ

Μετάφραση Βασίλης Κιμούλης,

Ωκεανίδα 2010

Με ένα δυνατό «χαστούκι»βρέθηκε στον κέντρο της δημοσιότητας, στη μεγάλη λίστα του Man Booker Prize 2010 και ψηλά στις παγκόσμιες λίστες των ευπώλητων. Μία σφαλιάρα που χαρακτηρίζει όχι μόνον το θέμα του μυθιστορήματός του αλλά και τον θαρραλέο τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει ο Χρήστος Τσιόλκας την λογοτεχνία και τον κόσμο γύρω του.

Ας ακούσουμε τον ίδιο τον συγγραφέα: «Γεννήθηκα στη Μελβούρνη της Αυστραλίας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και ήξερα ότι ήθελα να γίνω συγγραφέας όταν ο καθηγητής των Αγγλικών, στην Όγδοη τάξη, δείχνοντάς μου μια έκθεση που είχα γράψει την αποκάλεσε «ρυπαρογράφημα». Αν και προσπάθησα απελπισμένα να δραπετεύσω από τα προάστια, γρήγορα συνειδητοποίησα ότι μπορείς να βγάλεις το παιδί έξω από τα προάστια, αλλά σίγουρα δεν μπορείς να βγάλεις τα προάστια έξω από το αγόρι. Τα μυθιστορήματα, οι ιστορίες και τα γραπτά μου προσπαθούν να διερευνήσουν τις ρωγμές και τους σκοτεινούς χώρους του προαστιακού τοπίου της Αυστραλίας... Έχω κατηγορηθεί ότι είμαι μισογύνης, ρατσιστής, ομοφοβικός, πορνογράφος, βλάσφημος και δευτεροκλασάτος φιγουρατζής. Έχω επίσης κατηγορηθεί για την πολιτική μου ορθότητα, ότι είμαι ένας αμετατόπιστος σοσιαλιστής, ότι είμαι κρυπτο-προτεστάντης (πράγμα που τσάτισε τη μητέρα μου), και ότι είμαι καλός άνθρωπος για να καθίσεις δίπλα του σε ένα πάρτι. Ζω στο φόβο ότι υπάρχει ένα "άλλος" Χρήστος Τσιόλκας και μια μέρα θα μεταφερθώ σε μια άλλη διάσταση- τύπου Φίλιπ Ντικ- και θα αντιμετωπίσω τον εαυτό μου ως εντελώς ξένο».

Ο Χρήστος Τσιόλκας γεννήθηκε το 1965 και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης παίρνοντας πτυχίο Arts Degree. Διάβαζε πολύ και αναφέρει ως συγγραφείς που τον επηρέασαν τους Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Καζαντζάκη, Φόκνερ, Μέϊλερ, Βόνεγκατ, Ροθ, Φουέντες. Το 1995 εξέδωσε με επιτυχία το πρώτο του μυθιστόρημα, το Loaded, που γυρίστηκε ταινία από την ΄Αννα Κόκκινος με τίτλο Head on. Τον γνωρίσαμε κι εμείς΄ μέσα από την ταινία και την ελληνική έκδοση του βιβλίου «Κατά μέτωπο» (Οξύ, 1999). Πρόκειται για την ιστορία του 19χρονου ομοφυλόφιλου Άρη, στα προάστια της Μελβούρνης, παγιδευμένου ανάμεσα στις πατροπαράδοτες αξίες της ελληνικής κοινότητας και στην κατάρρευση των αξιών στον περιρρέοντα κόσμο. Το 1999 στον «Άνθρωπο του Ιησού» (Οξύ, 2001) συνεχίζει με ένα εξ ίσου ανήσυχο και ανίερο ήρωα, τον Τόμι Στέφανο και στην «Πεθαμένη Ευρώπη», το 2005, κερδίζει το βραβείο Age Book of the Year, της εφημερίδας Age. Η «Πεθαμένη Ευρώπη» (Printa 2010) έκανε σχετική αίσθηση και στη χώρα μας με ήρωα έναν νεαρό Αυστραλό φωτογράφο, τον Ισαάκ, που ταξιδεύει σε μια Ευρώπη διαψευσμένη από τις ιδεολογίες και τα φαντάσματα του παρελθόντος.

Όμως ο Τσιόλκας έχει πάρει φόρα και τα βάζει και με το Αγγλικό μυθιστόρημα που (κατά τη γνώμη του) τα τελευταία χρόνια λιμνάζει εκ του ασφαλούς και φοβάται να διεισδύσει στις συνειδήσεις και στα παθήματα του κόσμου. Πιστεύει ότι η λογοτεχνία της Αυστραλίας ανέκαθεν ήταν παγιδευμένη ανάμεσα στην αγγλική και την Ιρλανδική λογοτεχνία σε αντίθεση με εκείνη της Αμερικής. Ίσως αυτή η επιθετική στάση του να τον έδιωξε από την μικρή λίστα του Booker που, όπως αποδείχτηκε, ήταν της επετηρίδας και άτολμη αλλά το βιβλίο του βρήκε έναν σπουδαίο νέο εκδότη, τον συγγραφέα Κολμ Τοιμπίν.

Ο Τσιόλκας κατέβηκε άφοβος στον λογοτεχνικό στίβο, έχοντας δώσει πρώτα τις προσωπικές του μάχες με την κοινότητα και τους γονείς του. Δεν ήταν άλλωστε εύκολο αφού οι γονείς του ήρθαν μετανάστες από την Ελλάδα μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και δούλεψαν βιομηχανικοί εργάτες. Παρά την αριστερή πλευρά της μητέρα του, υπερίσχυσε το ελληνικό μοντέλο διαπαιδαγώγησης: πατέρας-αφέντης και υπερπροστατευτική μητέρα. Κάποια στιγμή στάθηκε απέναντι σε όλους, ανοιχτά ως ομοφυλόφιλος, έχοντας ήδη από την εποχή του Πανεπιστημίου συνδεθεί με τον νυν σύντροφό του. Η προσωπική του αυτογνωσία συνδέθηκε με την καλλιτεχνική του πορεία. Συνεργάστηκε με συγγραφείς και ηθοποιούς, έχοντας στο ενεργητικό του 6 θεατρικές δουλειές και 2 σενάρια. Με τον Σπύρο Οικονομόπουλο ανέβασαν το Non Parlo di Salo που αναφερόταν στη λογοκρισία που υπέστη η ταινία «Σαλό» του Παζολίνι στην Αυστραλία τη δεκαετία του ενενήντα. Άλλες του δουλειές με εικαστικούς διαπραγματευόταν θέματα εξορίας και μετανάστευσης.

Αριστερός, ομοφυλόφιλος, ακτιβιστής, ο Χρήστος Τσιόλκας στοχάζεται πάνω στην καταγωγή του, στην οικογένεια, στην πολιτική, στις κοινωνικές μεταμορφώσεις, ξεφεύγοντας από τα στενά όρια της Μελβούρνης και ανοίγεται ως συγγραφέας του κόσμου, δίνοντας ελπίδες στην Αυστραλία για μια αναγέννηση της δικής της λογοτεχνίας, μιας χώρας που έχει μόνον ένα Νομπελίστα, τον Πάτρικ Γουάιτ (1973) και τον, διπλοβραβευμένο με Booker, Πήτερ Κάρεϊ, και συνυποψήφιό του στην μεγάλη λίστα για το φετινό Booker Prize.

Το μυθιστόρημα Το χαστούκι είναι διαιρημένο σε οκτώ κεφάλαια, κάθε ένα φέρει το όνομα ενός χαρακτήρα σε μια έκταση πενήντα έως εξήντα σελίδων. Οι ήρωές του σχετίζονται με ένα φαινομενικά απλό γεγονός που διαδραματίζεται στο πρώτο κεφάλαιο, του Έκτορα . Στο μπάρμπεκιου, που οργανώνουν ο Ελληνοαυστραλός ΄Εκτορας και η η Αγγλο-Ινδή γυναίκα του Αίσα , ο φιλοξενούμενος τετράχρονος Χιούγκο, καυγαδίζει με τα άλλα συνομήλικα παιδιά. Ο πεισματάρης και κακομαθημένος μικρός, ξεσηκώνει τον κόσμο και, όταν επεμβαίνει ο εξάδελφος του Έκτορα, ο Χάρη , Αυστροελληναράς και ρατσιστής τύπος, τα βάζει και μ’ αυτόν. Ο Χιούγκο τρώει μια σφαλιάρα, καθόλου αμάθητη για τα ελληνικά γονίδια του Χάρι, αλλά εντελώς αντίθετη στην λογική της μητέρας του μικρού, της Αυστραλέζας Ρόζι, που ακόμη τον θηλάζει. Ο μικρός ηρεμεί στο βυζί της μάνας του και γυρίζει και λέει του Χάρι , σαν ένα σεληνιασμένο ή μάλλον φανατισμένο από την εγωκεντρική ανατροφή του παιδί «Κανείς δεν δικαιούται να αγγίξει το σώμα μου, χωρίς την άδειά μου». Η Ρόζι με τον αλκοολικό σύζυγό της αρπάζουν το παιδί και φεύγουν απειλώντας με μήνυση την οποία σύντομα θα καταθέσουν.

Μέχρι την στιγμή του χαστουκιού, στην σελίδα 40, έχουμε συναντήσει σταδιακά και τους υπόλοιπους συγγενείς και φίλους, ήρωες του μυθιστορήματος, ξεκινώντας με τον ερωτομανή Έκτορα, που έχει σχέση με την έφηβη Κόνι. Μαθαίνουμε τις σκέψεις του, τον άκρατο ερωτισμό του, τις μυτιές κόκας που σνιφάρει, αλλά και την πραγματική εκτίμηση που τρέφει για την γυναίκα του, την αγάπη για τους γονείς του, με τους οποίους μιλάει ελληνικά, ενώ πολύ τακτικά χρησιμοποιεί την διεθνώς κατοχυρωμένη προσφώνηση malaka.

Καθώς σταδιακά περνάμε από τον έναν ήρωα στον άλλο, από τον Έκτορα στην Ανούκ, που είναι φίλη της Αίσα και της Ρόζι, στην ορφανή Κόνι με τον νεαρό gay φίλο της Ρίτσι, που κάνουν babysitting στον «δαρμένο» Χιούγκο, αναδύονται οι ζωές και η καθημερινότητά τους. Το συμβάν με το χαστούκι, δεν αναδιατυπώνεται σε μια τύπου Ρασομόν αφήγηση, όπως λάθος γράφεται σε κριτικές, αλλά η δράση κλιμακώνεται χρονολογικά προς τα μπρος, μια σκυταλοδρομία χαρακτήρων και περιστατικών. Κάθε χαρακτήρας αναδιπλώνεται μέσα από μια τριτοπρόσωπη, ελεύθερη αφήγηση, υιοθετώντας διαφορετικό τόνο και ύφος-κάτι που ορθά μεταφέρει και η μετάφραση του Βασίλη Κιμούλη. Κάθε προσωπική ενότητα, ενώ εμπεριέχει αναφορές που στο περιστατικό της σφαλιάρας, διατηρεί μια άτυπη μυθιστορηματική αυτονομία όπου κάθε χαρακτήρας εκθέτει επιπλέον τα δικά τους ζητήματα, γίνονται αναδρομές στο παρελθόν και μεταλλάσσεται μέσα από μια συγκεκριμένη αποκαλυπτική στιγμή ενώ παντού υπάρχει και μια ισχυρή δόση περιγραφικού σεξ.

Κι ενώ στο μυθιστόρημα, διαγράφεται ένας άκρατος, προκλητικός ρεαλισμός, από κάτω υποβόσκει η επιθυμία για ανθρώπινη επικοινωνία, για ομαδικότητα, για επανασύνδεση των κοινωνικών πυρήνων. Με την ωριμότητα του ανοιχτόμυαλου συγγραφέα, ο Τσιόλκας θέλει να αποδεχτεί την κοινωνία της εποχής του με τις αδυναμίες και τις συγκρούσεις της, με το Καλό και το Κακό να συνυπάρχουν, έστω και αν χρειαστεί να επαναπροσδιοριστούν ορισμένοι ηθικοί κώδικες. Ίσως γι’ αυτό το μυθιστόρημα συζητιέται, αγαπιέται αλλά και απορρίπτεται παντού με τόσο πάθος, πέρα από την λογοτεχνική του εμβέλεια. Με επίκεντρο τον άνθρωπο μεταφέρει ένα αισιόδοξο μήνυμα μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμου

Θεόδωρος Γρηγοριάδης (C)

ΝΕΑ, βιβλιοδρόμιο Σάββατο 27 Νοεμβρίου 2010

Το "Χαστούκι" περιλαμβάνεται και στα Λογοτεχνικά Σεμινάρια με θέμα "Το μυθιστόρημα στον 21ο αιώνα" στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών και θα παρουσιαστεί στις 11 Απριλίου 2011.

.