Το όνειρο του ξένου
24/05/2012
Ήρθαν σαν φαντάσματα, σαν σκιές της νύχτας, κλειδωμένοι ασφυκτικά σε φορτηγά, σε βάρκες, σε υπόγεια. Εγκλωβισμένοι στης ψυχής τους τα κελάρια. Άλλοι τους ήτανε πολιτικοί πρόσφυγες και άλλοι αναζήτησαν μια ευκαιρία να βελτιώσουν τη ζωή τους. Βαθιά μέσα τους, είχαν την πνοή της φυγής, του καινούργιου, ξεφεύγανε από τα μέρη τους, γιατί ήταν αποφασισμένοι να εμπεδώσουν τον διαφορετικό τόπο, να τον αγαπήσουν, να τον μετοικήσουν.
Παράνομοι, εκτός νόμου, αυτή ήταν η πρώτη τους ιδιότητα. Ικέτες της ελευθερίας και της δημοκρατίας θα τους αποκαλούσα. Κανένας δεν έφυγε χωρίς λόγο. Κανείς δεν ξεριζώνεται χωρίς μαράζι. Κουβάλησαν μαζί τους ιστορίες και αφηγήσεις, τραγούδια που έλεγαν μουρμουριστά. Δεν έδειχναν τον πόνο τους μπροστά στους άλλους. Στημένοι στους δρόμους και στα περάσματα περίμεναν το μεροκάματο, ύστερα που στέρεψε κι αυτό στήθηκαν στα φανάρια, μετά στις απελπισμένες ουρές του Τμήματος Αλλοδαπών. Συνηθισμένοι στα βρισίδια της αστυνομίας, στις σκούπες της κακιάς μάγισσας.
Τα πρώτα χρόνια του 2000 δουλέψανε και στείλανε κάποιες οικονομίες πίσω στις πατρίδες. Όμως εδώ δεν υπήρχε σινιάλο αναγνώρισης για τους ίδιους. Μερικοί είχανε ένα κόκκινο χαρτί, του πολιτικού πρόσφυγα όμως· μόλις η χώρα τους ξεπερνούσε –ερειπωμένη- τον κίνδυνο, τούς λέγαμε να επιστρέψουν, απειλητικά, χωρίς καμιά ανταμοιβή –πόσο μάλιστα χωρίς ευχαριστώ- για όσα κόπιασαν. Και δούλεψαν στις δυσκολότερες δουλειές, με τις πιο άθλιες συνθήκες. Ανασφάλιστοι, μετά τη δουλειά, έσερναν τα κουρασμένα τους βήματα σε ετοιμόρροπα σπίτια όπου ζούσαν ομαδικά. Μερικοί πιο τυχεροί άρχισαν να νοικιάζουν μόνοι τους, αποκτώντας τα βασικά αγαθά.
Απολάμβαναν τις ελεύθερες ώρες τους. Παρά το θλιμμένο τους βλέμμα η προσφερόμενη δημοκρατία τούς χαροποιούσε. Ήταν ελεύθεροι, ήταν αλογόκριτοι. Με τον καιρό κάποιοι από αυτούς (γιατί και «αυτοί» είναι σαν κι «εμάς»), οι πιο προκομμένοι, αγόρασαν ένα μεταχειρισμένο αυτοκίνητο, συμπλήρωσαν ένσημα, δήλωσαν ένα μικρό εισόδημα κι ας μην είχαν κανένα χαρτί αναγνώρισης, ένα διαβατήριο - έστω και πρόσκαιρο. Για να μη απελαθούν στις «απελευθερωμένες» πατρίδες τους, άλλαζαν στοιχεία προέλευσης και ονόματα. Μαθημένοι στις ρευστές ταυτότητες απαρνιούνταν τα πατρώνυμα και τις φυλές τους.
Πολλοί, μα πάρα πολλοί, έκαναν φιλίες με τους ντόπιους - εμάς. Κάποιοι γνώρισαν γυναίκες, κορίτσια, φίλες. Πολλές -παραμελημένες ερωτικά- Ελληνίδες, συνδέθηκαν μαζί τους, συμβίωσαν. Όμως ακόμη και τότε οι νόμοι ήταν δύσπιστοι, στηρίζονταν στο δίκαιο τού περίμενε. Οι ξένοι δυσκολεύονταν να βρούνε την ενσωμάτωση, οι διώξεις πλήθαιναν μαζί με τα καινούργια κύματα αλλοδαπών που έβρισκαν διαρκώς περάσματα σε μια ανοιχτή χώρα.
Όταν η οικονομική κρίση εξαπλώθηκε σαν γάγγραινα έπαψαν και οι δουλειές. Το πλήθος των ανώνυμων πια μεταναστών, παλιότερων και καινούργιων, πιεζόταν ασφυκτικά. Όσοι δεν είχανε καμιά ελπίδα πίσω, προτίμησαν την μικρότερη εδώ. Όσους τους τάξανε έναν ταπεινωτικό επαναπατρισμό, δίνοντάς τους ένα εισιτήριο και χαρτζιλίκι, φύγανε με βαριά καρδιά και άδεια χέρια. Εκεί τους περίμεναν πολυμελείς αλλά και τραυματισμένες οικογένειες, συγγενολόι που σπάραζε μαζί τους. Κι αυτοί έκλαιγαν τα βράδια για τα άπιαστα σχέδια, για μια φωτεινή χώρα που τους σκοτείνιασε τις ελπίδες, για τις αγάπες, τις βόλτες και τα κρεβάτια που απέμειναν μονά.
Όμως στη μνήμη τους θα κρατήσουν τις καλές στιγμές που θα επανέρχονται στα όνειρά τους. Μακάρι και η δημοκρατία μας να κρατηθεί το ίδιο ευαίσθητη και μεγαλόκαρδη γιατί, με τα χρόνια, τσιγκουνεύεται και καταρρακώνεται σε ένα αδιάλλακτο Εγώ, εθνικιστικό και φοβικό μαζί, που ξεπροβάλλει εκεί που κάποτε θα θέλαμε να είμαστε όλοι μαζί μια ανοιχτή πολυπολιτισμική κοινωνία.
*Το τελευταίο μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη Ο ΠΑΛΑΙΣΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΔΕΡΒΙΣΗΣ (2010) κυκλοφορεί απ’ τις εκδόσεις Πατάκη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου