Διττός ο τίτλος "ζωή μεθόρια" ή "Ζωή μεθόρια'' και το ζ ,κεφαλαίο ή μικρό, γράμμα-κλειδί που ανοίγει πολλαπλές αναγνώσεις.
Οι δυο λέξεις -ζωή και μεθόρια- παραπέμπουν σε ελκυστικούς τόπους και χρόνους και δίνουν ένα πολύσημο νοηματικό βάθος στον ευφυή και παιγνιώδη τίτλο του δέκατου τρίτου μυθιστορήματος του Θεόδωρου Γρηγοριάδη,ενός εκ των πιο ταλαντούχων λογοτεχνών των καιρών μας ο οποίος υπηρετεί από το 1990 τα ελληνικά γράμματα με σεμνότητα και συνέπεια,διανύοντας μια καθ΄όλα αξιόλογη και δημιουργική διαδρομή.
Συγγραφείς σαν τον Θεόδωρο Γρηγοριάδη που κάνουν πραγματική λογοτεχνία και όχι εργολαβίες του ενός βιβλίου/κομήτη ή του μπεστσέλερ-που-περνά-και-χάνεται αξίζουν και με το παραπάνω να προσεγγίζονται συστηματικά από τον αναγνώστη και να διαμορφώνεται γι αυτούς ολοκληρωμένη αντίληψη για το πυκνό,μεγάλης έκτασης και υψηλής αισθητικής έργο τους .
Η κεντρική ηρωίδα σ΄αυτό το μυθιστόρημά του είναι η εικοσιπεντάχρονη Ζωή,καθηγήτρια αγγλικών και την έχουμε ξανασυναντήσει.Έρχεται από το έξοχο εκείνο πόνημα του 2001, το "Παρτάλι",το οποίο γράφτηκε με διάθεση/πρόθεση να αποκαλυφθεί σε ευρύτερο κοινό η (φοιτητική) ζωή μιας χαρακτηριστικής παρέας (και εν μέρει γενιάς) νέων του τέλους της δεκαετίας του΄70 και του πρώτου μεταπολιτευτικού κύκλου της χώρας όταν μυστηριώδη απομεινάρια παλιότερων εποχών,άνθρωποι θρύλοι -εδώ πώς να μη μου έρθουν στο μυαλό και οι ανώνυμοι άγιοι του Ρίτσου - κυκλοφορούσαν ακόμα στην Θεσσαλονίκη ,την γενέτειρά της(και αλλού φαντάζομαι στην χώρα όπως ήταν ακόμα τότε) και ασκούσαν τρομακτική έλξη στους ψαγμένους -λιγότερο ή περισσότερο-νέους εκείνης της λίγο μετά το Πολυτεχνείο μεταβατικής και πρωτόγνωρης εποχής κοινωνικών αλλαγών που γίνονταν ή που έμοιαζε πως είχαν δυνατότητα να γίνουν, αλλαγών που οι αιτίες συντέλεσής τους μάλλον ποτέ δεν αναλύθηκαν σωστά και πλήρως και τα αποτελέσματα των κακών κινήσεων που ακολούθησαν είναι ό,τι βιώνουμε τώρα σαν πολυεπίπεδη κρίση.
Στο άρτιο και από τεχνικής πλευράς μυθιστόρημα των 270 σελίδων η Ζωή της μακράς εποχής της πνευματικής κυριάρχησης της ευρύτερης αριστεράς στα πανεπιστήμια και στην νεολαία και του ανδρεϊκού,έχει μεγάλη σημασία αυτό,Πασόκ στη διακυβέρνηση της χώρας,ξανάρχεται δικαιωματικά στο προσκήνιο σαν η κύρια πρωταγωνίστρια, εκπρόσωπος μιας γενιάς που αληθινά υπήρξε,πράγματι προβληματίστηκε, αντιστάθηκε,οραματίστηκε,πέτυχε να κάνει κάποια βήματα τολμηρά μα επίσης και λάθεψε και σκόνταψε σε τυχαία ή στημένα εμπόδια και πάντως την βλέπουμε μέχρι και σήμερα σε ποικίλες κοινωνικοπολιτικές εκδοχές της να προσπαθεί να επιβιώσει μεσήλικη πια και όπως όπως μετά (και) από την τεράστια ιδεολογική αφαίμαξη που της έγινε από τα κόμματα της συστημικής/κοινοβουλευτικής αριστεράς και τα λογής αριστερίστικα γκρουπούσκουλα στυλ ό,τι του φανεί του Λολοστεφανή.
Η δραστήρια Ζωή του νεολαίας του Ρήγα Φεραίου,η εκλεκτική,η δυναμική,η κουλτουριάρα όπως συνήθιζαν να λένε ανατρεπτική νεαρή γυναίκα του ΄80 που σε πολλά κατεστημένα στάθηκε απέναντι και τα πολέμησε με τον μη κραυγαλέο ή σικέ όμως σίγουρα διαφορετικό τρόπο της έρχεται δυνατά και κάνει πολύ αισθητή την παρουσία της και στον αναγνώστη του σήμερα κυριαρχώντας στην πλοκή σαν το διαχρονικά ιδανικό εκείνο γυναικείο πρόσωπο που μέσα από την εν είδει Γολγοθά διαμόρφωση της καθημερινότητάς του μπορεί να ξεχρεώνει λογαριασμούς,μεγάλους λογαριασμούς της νεότητας με όλη την αθωότητα που η νιότη εμπεριέχει εξ ορισμού,οι οποίοι δεν είναι μόνο ερωτικοί*και δεν κλείνουν οριστικά παρά τον ευφάνταστο τρόπο με τον οποίο τελειώνει, χωρίς να τελειώνει, η αφήγηση.
*Σαν γνήσια ορθολογίστρια,αναλογίζεται τελικά ότι ο έρωτας είναι το ίδιο μελό, παντού, στα τραγούδια,στα κορίτσια,στα αγόρια,δεν έχει σπουδές,δεν έχει ιδεολογίες. Άμα σου τη βαρέσει είναι εκεί.
Προσωπικά θα με ενδιέφερε πολύ να παρακολουθήσω την συνέχεια της πορείας της Ζωής και σ΄ έναν ακόμα πιο ύστερο χρόνο απ΄αυτόν του "ζωή μεθόρια"(στα πλαίσια μιας τριλογίας,γιατί όχι ), ξανασυναντώντας την να έχει περάσει ως ώριμη πια γυναίκα στον επόμενο απολογισμό ζωής της στην Ελλάδα των χρόνων της φούσκας και της κρίσης που υπέβοσκε και ξέσπασε και τυπικά το 2009 ή κι έξω από αυτήν τοποθετημένον όμως σε ανάλογη κοινωνική και ιστορική περίοδο.
Γιατί θα το ήθελα;Διότι πολλά,γνώριμα και συγκινητικά ενδιαφέροντα ήταν τα πρόσωπα -είναι εμείς,πολλοί από εμάς- από το παρελθόν της Ζωής που συναντήσαμε στο "Παρτάλι" και στις δικές μας πορείες,αλλά και τα καινούργια που ο συγγραφέας αριστοτεχνικά εμπλέκει στο "ζωή μεθόρια"χωρίς να χάσει την οικονομία και τον ρυθμό της αφήγησης,παραμένοντας τολμηρός, ρεαλιστής,αιχμηρός και οξυδερκής παρατηρητής που καταγράφει χωρίς να μασάει τα λόγια του,τι; Μα το αέναο αλισβερίσι της ζωής,των ερώτων και του θανάτου,των κοινών τόπων όλων μας.
Η αφήγηση είναι πότε πρωτοπρόσωπη και εξ ονόματος της Ζωής που ανακαλεί μνήμες και παλεύει με τους δαίμονές της,πότε τριτοπρόσωπη από έναν άγνωστό μας στην αρχή αφηγητή.Ο Γρηγοριάδης όμως προς το τέλος κάνει κάτι εντυπωσιακό που δεν πολυσυνηθίζεται :σε ανύποπτο χρόνο μπαίνει κι ο ίδιος στην πλοκή και πρωτοπρόσωπα βάζει, σαν συνάδελφος της Ζωής,ένα κομμάτι από το παζλ με το θανατικό που την κατατρέχει και την στοιχειώνει από την εποχή ήδη της Θεσσαλονίκης και την κυκλώνει ξανά και στις μικρές και που μοιάζουν ξεχασμένες κι ήρεμες πολιτείες στις οποίες κινείται αναζητώντας, ίσως, την προσωπική της χίμαιρα,όλα αυτά κάνοντας εκείνος λεπτομερή αποτύπωση και χρησιμοποιώντας λόγο σταθερά λιτό και μια γραφή ευέλικτη που δεν παύει στιγμή να ρέει αφήνοντας μεγάλη ελευθερία ταύτισης του αναγνώστη με πολλά απ΄αυτά τα πρόσωπα.
Η Ζωή έχει τελειώσει πια τις σπουδές της στην αγγλική φιλολογία και μετά από μια πιεστική χρονιά σ΄ένα ιδιωτικό φροντιστήριο στο κέντρο της Θεσσαλονίκης,εκεί που μαθαίνουμε πως έχει γνωρίσει τον συνομήλικό της Γιάννη σαν μαθητή της ,διορίζεται σε δημόσιο γυμνάσιο στην Αλεξανδρούπολη αρχικά και μετά στο Διδυμότειχο κάνοντας καθημερινά με το αυτοκινητάκι της την διαδρομή Διδυμότειχο-Ορεστιάδα στην οποία έχει νοικιάσει ένα σπίτι.
Ο Γιάννης μπαίνει ερωτικά στην ζωή της μα ακόμα εκείνη κουβαλάει σαν βάρος τον χωρισμό της από τον Ραΐντ,τον Σύριο φοιτητή της οδοντιατρικής,σύντροφο της φοιτητικής της ζωής και μαζί προσπαθεί να αντέξει και το βάρος από τον θάνατο ενός φίλου τους στο τροχαίο ατύχημα από το οποίο εκείνοι γλύτωσαν.Η Ζωή πηγαίνοντας να παρουσιαστεί στο σχολείο στην Θράκη σταματάει τυχαία στην γενέτειρά του,στην Καβάλα, και κάτι την σπρώχνει να τον αναζητήσει.
Έτσι ξεκινούν όλα και παρόλο που αυτός φεύγει -είναι ναυτικός-η σχέση δεν αποβαίνει εφήμερη αν και υπονομεύεται συνεχώς από την πιεστική ανάμνηση των γεγονότων που έχουν προηγηθεί και την έχουν σημαδέψει οπότε διαβρώνεται υποχθόνια ,γίνεται ασταθής από την πλευρά της καθώς την κυνηγάει ο θάνατος για τον οποίο φτάνει, μοιρολατρικά κάποια στιγμή, να πιστέψει ότι αυτή είναι που τον προκαλεί στους άντρες που σχετίζεται μαζί τους.Συμβαίνουν πολλά,λιγότερο ή περισσότερο δραματικά και η ηρωίδα είναι στο μάτι του κυκλώνα και ψάχνει να βρει τρόπο να πατήσει στα πόδια της χωρίς να αδικήσει ούτε τον εαυτό της μα κανέναν άλλο.
Όσο ο Γιάννης ταξίδευε στην άκρη του κόσμου ,τόσο κι εγώ μπορούσα να βρίσκομαι παντού.Έλειπε το κέντρο που ήταν αυτός,όμως με την απουσία του μου χάριζε μιαν απόλυτη ελευθερία να κινούμαι και να περιφέρομαι οπουδήποτε,αφού η αναμονή έχει έναν δικό της ενδιάμεσο χώρο,που δεν άπτεται της πραγματικής γεωγραφίας.
Οι διάλογοι αποτελούν ταιριαστό συμπλήρωμα της αφήγησης.Πολύτιμο εργαλείο για την ακριβή αποτύπωση της εποχής είναι επίσης οι όμορφες μουσικές που διαδέχονται η μια την άλλη με παραπομπές σε τραγούδια και καλλιτέχνες που έκαναν θραύση και δικαίως στην αρχή της δεκαετίας του ΄80 και πολλές και έξοχες είναι και οι σινεφίλ και οι βιβλιοφιλικές αναφορές.
Ήταν η πρώτη φορά που διάβαζα βιβλίο ακούγοντας -χωρίς να με ενοχλεί- μουσική,την οικεία και αγαπητή και σε μένα μουσική που μου έφερνε στην θύμηση και επειδή η δεκαετία του ΄80 είναι έστω και λίγο πιο μετά και η δική μου φοιτητική και νεανική δεκαετία και την ξέρω πάρα πολύ καλά κι από πρώτο χέρι δικαιούμαι να πω με σιγουριά ότι ελκυστικότερη αποτύπωσή της απ΄αυτήν που κάνει και πολύπλευρα μάλιστα,ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης, δεν έχω ξαναβρεί στην ελληνική λογοτεχνία.
Διαβάζουμε και μαζί
- "ακούμε" Sade,Fleetwood Mac και Stevie Nicks,Brian Ferry,Talking Heads,Joy Division, Simple Minds κτλ έτσι ενδεικτικά γιατί "ακούμε" πολλά περισσότερα
- "βλέπουμε" Όσιμα,Κάρπεντερ,Βισκόντι,Βαν Άκερεν,Δαμιανό κι άλλους .
- "διαβάζουμε" Τζην Ρυς,Μάργκαρετ Άτγουντ,Λώρενς Ντάρυλ,Τζόζεφ Κόνραντ, Βιρτζίνια Γουλφ κι ένα σωρό ακόμα μεγάλους συγγραφείς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου