The Golden Odyssey μια θεατρική ανάγνωση

Για άλλη μια φορά η πόλη της Καβάλας, που τόσο πολύ έχω περιγράψει στα πεζογραφήματά μου, μου δίνει χώρο και έμπνευση για ένα καινούργιο έργο.

Θεωρώ γούρι την πόλη, δεν ξεχνώ ότι το μυθιστόρημα “Ζωή μεθόρια”, που ξεκινάει από την Καβάλα και συνεχίζεται με τον Γιάννη τον πρωταγωνιστή και εραστή της Ζωής, μου χάρισε το Κρατικό βραβείο Μυθιστορήματος το 2016.

Θα ήθελα σημειώσω ότι μαζί με τον Θοδωρή Γκόνη έχουμε συνεργαστεί άλλες τρεις φορές.

Η “Δεύτερη γέννα”, μια νουβέλα που διαδραματίζεται στην Αθήνα αλλά η αφηγήτρια είναι Καβαλιώτισσα, παίχτηκε από την Φιλαρέτη Κομνηνού με μεγάλη επιτυχία.

Ακολούθησε ένα σύντομο θεατρικό έργο “Οι Βλαβερές αναγνώσεις” που παρουσιάστηκε στο Απεντομωτήριο.

“Ο ξεχασμένος άγγελος των Φιλίππων, που ακούστηκε μέσα στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων μαζί με άλλα σημαντικά κλασικά κείμενα παιγμένο από τον Δημήτρη Κοντό, ήταν από τις πιο σημαντικές στιγμές της συγγραφικής μου πορείας.

Τα τρία έργα που προανέφερα, όπως και αυτό της Χρυσής Οδύσσειας, ήταν αναθέσεις, γράφτηκαν ύστερα από πρόσκληση του Θοδωρή Γκόνη ο οποίος ουδέποτε ζήτησε να διαβάσει το κείμενο πριν του παραδοθεί κάτι που δεν είναι συνηθισμένο στο χώρο αυτό. Με τον Θοδωρή Γκόνη υπάρχει πνευματική αλληλοκατανόηση και εμπιστοσύνη καιρό τώρα και θα συνεχιστεί.

Όταν λοιπόν μου ζήτησε ένα κείμενο εμπνευσμένο από την Οδύσσεια, μου ανέφερε μόνον την φράση κλειδί, η τέχνη της επιβίωσης.

Στην Οδύσσεια κυριαρχούν δεκάδες μεγάλα θέματα όπως ο νόστος, η επιστροφή, ο πόλεμος, ο θάνατος. Εκατοντάδες χρόνια τώρα το έργο αυτό διαβάζεται αδιάλλειπτα και κάθε φορά μπορεί κανείς να ανακαλύψει μια διαφορετική εκδοχή. Γι αυτό άλλωστε είναι και ένα τόσο σπουδαίο, ίσως από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας κληρονομιάς.

Τι να έγραφα λοιπόν, όταν κάθε τόσο, παράγεται ένα ποίημα, ένα μυθιστόρημα, μια παράσταση κλπ;

Στο μυαλό μου ήρθε μια ιστορία που είχα ακούσει πριν λίγα χρόνια από έναν άνθρωπο του θεατρικού χώρου. Για την συμμετοχή του σε μια πλωτή διασκεδαστική εκδοχή της Οδύσσειας.

Δούλεψα πολύ τον χειμώνα, προέκυψε ένα κείμενο πολυσέλιδο από το οποίο θα ακουστούν τα περισσότερα σημεία. Τι διηγούμαι σ' αυτή την πρωτοπρόσωπη αφήγηση;

Μια ομάδα Ελλήνων καλλιτεχνών, ένας σκηνοθέτης με την γυναίκα του, κάποιοι άνεργοι ηθοποιοί κι ένας σκηνογράφος αλλά και μάγειροι, ναυτικοί και ξένοι παραγωγοί επιβιβάζονται πάνω σε ένα γιοτ ακολουθώντας το πολυτελέστατο γιοτ ενός Ρώσου πολυεκατομμυριούχου. Άλλα δύο βοηθητικά γιοτ με σκηνικά συμπληρώνουν τον στολίσκο των τεσσάρων πλεούμενων.

Είναι καλοκαίρι, 2ο12, εν μέσω της οικονομικής κρίσης. Για τον “ελληνικό θίασο” δώδεκα μέρες δουλειάς με σίγουρα λεφτά είναι μια ανάσα στις βασικές τους ανάγκες.

Και τι θέλει ο Ρώσος ολιγάρχης; Μια Οδύσσεια κομμένη και ραμένη στα μέτρα του και της οικογένειάς του για να διασκεδάσουν στα νερά του Ιονίου και Αιγαίου πελάγους. Ζητάει να παιχθούν κάποια επεισόδια του έπους, καθώς τα γιοτ θα σταματούν σε ελληνικά νησιά που μερικές φορές ταυτίζονται και με τους τόπους της ομηρικής γεωγραφίας. Απαιτεί να προσαρμοστούν οι ομηρικές ιστορίες σε ένα παιγνίδι αναζήτησης του χρυσού ώστε να εθιστούν τα παιδιά του και να διασκεδάσουν οικογενειακά.

Ο Ρώσος δηλαδή παραγγέλνει και αγοράζει μια Οδύσσεια στα μέτρα του.

Φυσικά η όλη κατάσταση είναι μια performance εν πλω, ένας πλωτός θίασος, που αγωνίζεται να αναβιώσει επεισόδια από την Οδύσσεια, αλλά πολλές φορές η ιστορία, το ομηρικό έπος, ξεφεύγει, κινδυνεύει να βουλιάξει όπως και τα σκάφη της Χρυσής αυτής Οδύσσειας με αποτέλεσμα πολλές κωμικοτραγικές καταστάσεις.

Αυτό που συμβαίνει με την Οδύσσεια είναι συνέπεια της μεγάλης της εμβέλειας. Όπως με την Βίβλο, που είναι ένα αφήγημα για την αγάπη, την επιβίωση, τους απλούς ανθρώπους και την ανάγκη πανανθρώπινης συνύπαρξης όμως δεν διαβάζει έτσι αλλά το ερμηνεύεται ανάλογα με τα θρησκευτικά συστήματα και τις πολιτικοκοινωνικές ανάγκες έτσι και η Οδύσσεια έχει ξεφύγει πια από τον αρχικό της χωροχρόνο, που ήταν μια σειρά από ραψωδίες που απαγγέλονταν για να συγκινήσουν, να διασκεδάσουν, να διαδώσουν ιστορία και μύθους.

Σήμερα ζούμε την αναπαραγωγή της Οδύσσειας, όπου κάθε χαρακτήρας, επεισόδιο, σύμβολο ή νόημα αναπαράγεται, εμπνέει καλώς ή κακώς, μεταμορφώνεται και πολλαπλασιάζεται. Με βάση την Οδύσσεια υπάρχει μια δευτερογενής χρήση της από καλλιτέχνες, συγγραφείς, διαφημιστές, πολιτικούς, από τον οποιονδήποτε χωρίς καν να έχουν διαβάσει το πρότυπο.

Ζούμε πια την μετά Οδύσσεια εποχή, τις πολλές Οδύσσειες, βιώνουμε την παροδύσσεια ενός έπους και την υπερχρήση του και γιατί όχι ένα αδιανότητο ξαναγράψιμό της-σαν τον Δον Κιχώτη που ξαναγράφεται στο διήγημα του Μπόρχες.

Ακριβώς εκεί εστιάζει και η Golden Odyssey που έχω γράψει. Είναι η άλλη μια εφαρμογή της ιδέας σε μορφή μιας πρωτοπρόσωπης νουβέλας, θα την έλεγα “διήγηση” καλύτερα που σατιρίζει την τάση αυτή.

Ούτως ή άλλως ξαναδιαβάζοντας την Οδύσσεια -κι εγώ δεν ξέρω πόσες φορές -ανακάλυψα αυτήν την κωμική της διάσταση, την προσαρμοστικότητα των ηρώων της, τις υπερβολές τους, τις υπεκφυγές, τις προσποιήσεις, τις μεταμφιέσεις, τους αγώνες επιβίωσης.

Ας μην ξεχνάμε ότι οι ραψωδίες διασκέδαζαν τον κόσμο, τον μυούσαν στην τέχνη και τον σαγήνευαν. Πέρα από την κλασικιστική της προσέγγιση η Οδύσσεια κρύβει σαρκασμό, παιγνίδι και χιούμορ.

Και σκέφτηκα ότι μπορούμε να φτιάξουμε μια παρωδία παίρνοντάς την σοβαρά όπως στα σοβαρά είχαν πάρει και τους ρόλους τους όσοι συμμετείχαν στον θίασο της Χρυσής Οδύσσειας το 2012.

Το βράδυ της 5ης Αυγούστου ελπίζω να επιπλεύσουμε στην ζωή και στην τέχνη, για άλλη μια φορά, θίασος και θεατές.

κ