ΝΤΕΪΒ ΕΓΚΕΡΣ

ΝΤΕΪΒ ΕΓΚΕΡΣ
Τότε που σκοτείνιασε ο ουρανός

Μετάφραση: Χίλντα Παπαδημητρίου
Μεταίχμιο 2008


Επιτέλους ένα βιβλίο που θα μας δώσει την ευκαιρία να μιλήσουμε για τον Ντέϊβ Έγκερς και τις πολύπλευρες δραστηριότητές του, ένα βιβλίο- απάντηση στην κατηγορία της Σουηδικής Ακαδημίας ότι η αμερικανική λογοτεχνία είναι απομονωμένη και αυτάρκης.
Παραμερίζοντας τις προσωπικές του μυθιστορίες ο Αμερικανός συγγραφέας κάθισε τρία χρόνια ακούγοντας τα λόγια ενός Σουδανού νεαρού που κατέφτασε στην Αμερική μαζί με χιλιάδες ακόμη «Χαμένα Παιδιά», θύματα του δεύτερου Σουδανέζικου εμφυλίου (1983-2005). Μέσα από μικροκασέτες και απευθείας συνεντεύξεις προέκυψε ένα αφήγημα ποταμός, το συνταρακτικό έπος ενός βασανισμένου χωριατόπαιδου που αντανακλά το δράμα μιας ολόκληρης χώρας και μιας σκοτεινής ηπείρου που ακόμη την εκμεταλλεύονται οι δυτικοί και ταλανίζουν οι ντόπιοι.

Στο βιβλίο ακούμε τη φωνή του Σουδανού Βαλεντίνο Ατσάκ Ντενγκ, όπως την ανάπλασε ο Ντέϊβ Έγκερς. Ο Ατσάκ εργάζεται εδώ και τρία χρόνια στην Ατλάντα, προσπαθώντας να μπει σε κάποιο κολέγιο. Ένα αντρόγυνο ληστών Αφροαμερικανών εισβάλλουν στο δωμάτιό του και αρπάζουν τα λιγοστά του υπάρχοντα, αφήνοντας να τον φυλάει ο πιτσιρικάς γιος τους. Ο τραυματισμένος Ατσάκ απευθύνει την ιστορία του στον οπλισμένο του φύλακα και αργότερα στον νοσοκόμο που τον περιθάλπει. Ο μονόλογός του, κι ας του έχουν σφραγίσει το στόμα, μας πάει λίγα χρόνια πίσω, στο χωριό του, όταν άρχισαν οι πρώτες επιθέσεις του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού του Σουδάν. Θα πυρποληθεί το χωριό, τις δίδυμες αδελφές του θα τις αρπάξουν οι Άραβες και αυτός, μόλις έξι χρονών, θα τρέξει να διασωθεί. Η εξαντλητική του πορεία θα κρατήσει χρόνια, θα βρεθεί στην Αιθιοπία, στην Κένυα, θα διασχίσει ποτάμια με ορεξάτους κροκόδειλους, θα διψάσει, θα πεινάσει, θα κινδυνεύσει από επιθέσεις οπλοφόρων και τυφλές βομβιστικές επιδρομές. Μόνη τους σωτηρία μια πιθανή στρατολόγηση στον ΛΑΣΣ για να πολεμήσουν ή συνδράμουν ακόμη και με αιμοδοσίες.

Χιλιάδες παιδιά και ενήλικες θα χαθούν, θα αρπαχτούν ως σκλάβοι, θα πεθάνουν από ασιτία και αρρώστιες. Ο Ατσάκ θα δει μπρος στα μάτια του ένα παιδί να κατασπαράζεται από λιοντάρι, θα αντικρίσει λιμασμένα παιδιά να ξεκοκαλίζουν έναν σκοτωμένο ελέφαντα. Στην Αιθιοπία θα ζήσουν σε στρατόπεδο κάτω από απάνθρωπες συνθήκες και θα εκδιωχθούν και από εκεί αδυσώπητα. Στην Κένυα κάπως βελτιώνεται η θέση τους, ο Ατσάκ γνωρίζει την Ταμπίθα και φιλάει κορίτσι για πρώτη φορά. Εντάσσεται σε ένα πρόγραμμα του ΟΗΕ που θα τον οδηγήσει μαζί με άλλα παιδιά στην Αμερική, σε οικογένειες σπόνσορες. Τελικά ο μικρός Σουδανός έρχεται στην μεγάλη χώρα, προστίθεται στο όνομά του και το «Βαλεντίνος», γνωρίζει προσωπικά την Τζέιν Φόντα και τον Τέντ Τέρνερ, δίνει το χέρι στην Αντζελίνα Τζολί που τους υπόσχεται βοήθεια. Ταυτόχρονα έρχεται αντιμέτωπος με τον ρατσισμό, αναρωτιέται για την καινούργια του ταυτότητα αλλά και για αυτούς που ευθύνονται για τις σφαγές στην Αφρική.
Σε παρόμοιο ανθρωπιστικό ρόλο μπαίνει και ο τριανταεξάχρονος συγγραφέας Ντέϊβ Έγκερς που ζει σήμερα στο Σαν Φραντσίσκο: να αφυπνίσει τον κόσμο μέσω της λογοτεχνίας. Ξέρει πως αν γραφόταν μια προσωπική μαρτυρία θα διαβαζόταν ελάχιστα. Ένα μυθιστόρημα, που βασίζεται σε αληθινά γεγονότα και με τη σφραγίδα ενός indie και ποιοτικού συγγραφέα, θα προκαλούσε το ενδιαφέρον του ευρύτερου αναγνωστικού κοινού. Όμως η μετάπλαση μιας προσωπικής μαρτυρίας σε μυθιστόρημα κινδυνεύει να εκληφθεί ως μυθοπλασία, κι ας φαντάζουν ο Χακ Φιν και ο «Φύλακας στην Σίκαλη» σαν βουτυρομπεμπέδες μπρος στις περιπέτειες του Ατσάκ.

Ο Ντέϊβ Έγκερς έχει δικό του ανεξάρτητο εκδοτικό οίκο, τον McSweeney’s όπου εκδίδει τον Χαβιέ Μαρίας, τον Μισέλ Ουελμπέκ, τον Νικ Χόρνμπι. Διευθύνει το περιοδικό The Believer που θυμίζει το Granta στο ξεκίνημα του, έχοντας στο πλευρό του συγγραφείς όπως την Ζέιντι Σμιθ, τον Τζόνοθαν Σάφραν Φόε, την Νικόλ Κράους. Βγάζει το DVD περιοδικό Wholphin (στο τελευταίο τεύχος περιέχει ταινία μικρού μήκους του Γκας Βαν Σαντ βασισμένο σε διήγημα του Γουίλιαμ Μπάροουζ), οργανώνει σχολεία δωρεάν επιμόρφωσης παιδιών.
Πρόκειται για έναν πολυδιάστατο συγγραφέα τριών μη μυθοπλαστικών βιβλίων και τεσσάρων μυθοπλασίας, κοινωνικά αφυπνισμένο, με δική του αισθητική πρόταση που θα επηρεάσει το λογοτεχνικό τοπίο της Αμερικής.
Όπως γράφει η Ζέιντι Σμιθ, στο τελευταίο New York Review of Books, υπάρχουν δύο τάσεις στο αγγλόφωνο μυθιστόρημα: Ο κυρίαρχος λυρικός ρεαλισμός και η avant-garde που εκπροσωπεί ο Τομ ΜακΚάρθυ («Τα απομεινάρια», Πάπυρος) του οποίου το βιβλίο ανακηρύχθηκε από το The Believer το καλύτερο μυθιστόρημα του 2007. Αξίζει να παρακολουθήσουμε κι εμείς τον Ντέϊβ Έγκερς, αρχίζοντας με τον «σκοτεινό ουρανό» που -ύστερα από μια κοπιαστική αλλά καθόλου ζοφερή ανάγνωση- ξαναγίνεται φωτεινός.


ΝΕΑ, βιβλιοδρόμιο Σάββατο 29 Νοεμβρίου 2008