Ιμπν Μπαττούτα «Ταξίδια στην Ασία και την Αφρική 1325-1354»
Με τα ταξιδιωτικά του χρονικά άφησε ένα εξαιρετικό αφήγημα της αραβικής φιλολογίας και ένα από τα πολυτιμότερα ντοκουμέντα του 14ου αιώνα που ρίχνει φως σε ιστορικά γεγονότα της εποχής και διευκρινίζουν τον τρόπο που έζησαν οι άνθρωποι. Πρόκειται για τον Ιμπν Μπαττούτα, που γεννήθηκε στην Ταγγέρη το 1304 και πέθανε το 1369 διορισμένος δικαστής στο Μαρόκο. Λίγα πράγματα γνωρίζουμε για την προσωπική του ζωή, πολλά όμως για όσους βρέθηκαν στο πέρασμά του. Μόλις εικοσιενός ετών ξεκίνησε για το προσκύνημα στη Μέκκα αλλά δεν σταμάτησε εκεί το ταξίδι του. Για τα επόμενα εικοσιπέντε και περισσότερα χρόνια ταξίδεψε στην Αίγυπτο, την Συρία, το Ιράκ, τη Μικρά Ασία, την Κίνα, την Ινδία καλύπτοντας αποστάσεις 75.000 χιλιομέτρων. Επισκέφτηκε όλες της μουσουλμανικές χώρες ξεπερνώντας κάθε προηγούμενο ταξιδευτή, σχεδόν και τον Μάρκο Πόλο που ήταν και ο πιο σύγχρονός του. Οι πολιτικές συνθήκες στις χώρες του Ισλάμ ήταν αρκετά σταθερές και ευνοϊκές για ταξίδια χωρίς να λείπουν και τα ανυπέρβλητα φυσικά εμπόδια. Κακοκαιρίες, θύελλες, άγρια ζώα, μαζί με κάποιους επιτήδειους στο δρόμο τον ανάγκαζαν να παραμένει ακόμη και μήνες σε έναν τόπο. Όμως ο Μπαττούα δεν βιαζόταν. Απολάμβανε τα ταξίδια, ίσως και να κρατούσε σημειώσεις, αλλά μόνον όταν επέστρεψε στη Φεζ διηγήθηκε τις περιπέτειές του στον Σουλτάνο και τους αυλικούς του και οι οποίοι τον άκουσαν με κάποια δυσπιστία, όπως αναφέρει ο μεγάλος ιστορικός της εποχής Ιμπ Κχαλντούν. Ευτυχώς στο πρόσωπο του Μεγάλου Βεζύρη βρήκε υποστηρικτή που έδωσε οδηγίες στον γραμματέα του παλατιού να καταγράψει τις αφηγήσεις του Μπαττούτα. Τα γοητευτικά κείμενα παρέμειναν άγνωστα στο δυτικό κόσμο και μόλις το 1829 μεταφράστηκε ένα μικρό μέρος τους ενώ στο Αλγέρι τον 19ο αιώνα βρέθηκε το ολοκληρωμένο βιβλίο.
Εκτός από τις έξοχες περιγραφές τόπων, κοινωνιών και εθίμων για τους Έλληνες αναγνώστες παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι στιγμές που ο ταξιδιώτης συναντάει ελληνικούς πληθυσμούς ειδικά στην Μικρά Ασία. Στην Έφεσσο συγκεκριμένα λέει: «αγόρασα μια Ελληνίδα σκλάβα για αρκετά δηνάρια. Και ο γιος του Σουλτάνου μου έδωσε ένα νεαρό Έλληνα σκλάβο τον Νικόλαο». Μας δίνει λεπτομερή περιγραφή του Φάρου της Αλεξάνδρειας, λίγο πριν καταρρεύσει οριστικά και μια αποθεωτική περιγραφή της Κωνσταντινούπολης. Στην Κριμαία θλίβεται που οι Τούρκοι σκότωσαν τους Έλληνες και αποτυπώνει στοιχεία από την συμβίωση ετερόκλητων εθνοτήτων κάτω από την κυριαρχία του Ισλάμ. Στις Μαλβίδες συναντάει για πρώτη φορά γυναίκα κυβερνήτη και η χώρα που τον ενθουσιάζει είναι η Κίνα: «απέραντη, πλούσια από φρούτα, σιτηρά, χρυσάφι και ασήμι, η πιο ασφαλής και οργανωμένη για ένα ταξιδευτή».
Ο μύθος του Μπαττούτα δεν ξεθώριασε. Πολλοί ταξιδιωτικοί συγγραφείς σήμερα τις ίδιες διαδρομές, ταξιδιωτικά γραφεία σε ισλαμικά κράτη φέρουν το όνομα «Μπαττούτα Τράβελ». Στο Ντουμπάι, το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο στη Μέση Ανατολή, που αποκαλείται «Ibn Battuta Mall», χωρίζεται σε έξη διαφορετικά τμήματα που εκπροσωπούν τις μεγαλύτερες χώρες απ’ όπου πέρασε ο Μαροκινός ταξιδευτής. Στο site του εμπορικού κέντρου δίνεται και interactive χάρτης προς τιμήν του (www.ibnbattutamall.com.) επιβεβαιώνοντας για άλλη μια φορά ότι τα ταξίδια αποτελούν μια θαυμαστή ενότητα της ιστορίας, της προόδου, του εμπορίου και της κοινής ανθρώπινης πορείας στον πλανήτη.
Στα ελληνικά:
Ιμπν Μπαττούτα «Ταξίδια στην Ασία και την Αφρική 1325-1354»
Εκδόσεις Στοχαστής 1990, εισαγωγή-μετάφραση Σίσσυ Σιαφάκα
Δημοσιεύτηκε στο Passport τεύχος Μαρτίου «Ανατολία»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου