Μέχρι σήμερα δεν έγραψα λέξη για τα βραβεία Διαβάζω και την υποψηφιότητά μου με τους "Χάρτες". Και ούτε θα γράψω, το αφήνω σε άλλους.
Όμως διάβασα τα βραβευμένα βιβλία σε δύο απογεύματα μέσα.
Ο Πατριάρχης Φώτιος -ευλογημένος να 'ναι- με παρηγορεί που δεν είμαι μόνος στον κόσμο...
Νουγκατίνα.Ποιητικότητα στην πεζογραφία
Ώσμωση ποίησης και πεζογραφίας
Τα πρόσφατα βραβεία του «διαβάζω» έδειξαν μια συνειδητή ή ασύνειδη τάση των κριτών: να πριμοδοτήσουν την ποίηση, που έχει τεθεί ως εμπορικό προϊόν στο περιθώριο από την αγορά. Έτσι, στους πρωτοεμφανιζόμενους βράβευσαν ποιήτρια (Κατερίνα Ηλιοπούλου, “Ο κύριος Ταυ”, εκδόσεις Μελάνι), ενώ και τα πεζά που ψηφίστηκαν είχαν έντονα στοιχεία ποιητικότητας:
α) στο διήγημα (Νίκη Χατζηδημητρίου, “Υποφωτισμένο: Διηγήματα και άλλα”, εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας) η συγγραφέας επέλεξε μια λυρική γραφή, όπου προσωπικές σκέψεις εκφράζονται με την συνυποδήλωση του συνειρμού και του συναισθήματος.
β) στο μυθιστόρημα (Γιώργος Παναγιωτίδης, “Ερώτων και Αοράτων”, εκδόσεις Γαβριηλίδης), όπου η συναισθηματικότητα υπερτερεί έναντι των χαρακτήρων ή της πλοκής.
Είναι όντως τάση της νεοελληνικής πεζογραφίας να ποιητικίζει; Είναι αυτός ο υβριδισμός γόνιμο στοιχείο στην ανανέωσή της; Είναι θετικό να ξεκινάει ο αναγνώστης την ανάγνωση πεζού με άλλες προσδοκίες και να αιφνιδιάζεται;
Οι απαντήσεις δεν μπορεί να είναι απόλυτες και γενικευτικές. Επειδή όμως μια τέτοια απάντηση δεν είναι απάντηση, τολμώ να δηλώσω ότι αυτός ο συγκερασμός μού προκαλεί προσωπικά αίσθημα ανίας και τον βρίσκω αντιμυθιστορηματικό. Η ανάγνωση βουλιάζει, η διάθεση δεν ακολουθεί τις προσδοκίες και η πλοκή βαλτώνει σε λυρικές αοριστίες και σε συναισθηματικά τέλματα.
Ωστόσο, πολλοί επιχειρούν πλέον μια τέτοια ώσμωση και δικαίως προσπαθούν να μπολιάσουν τη ζωή μας με ποίηση. Εντούτοις ο δρόμος της πεζογραφίας ίσως δεν είναι ο καταλληλότερος, αν και υπάρχουν παγκοσμίως πάμπολλα παραδείγματα επιτυχούς σύζευξης. Και δεν είναι ο καλύτερος γιατί συχνά το πεζό καταντά απλώς η πλατφόρμα για βερμπαλισμό, λεξιθηρία, γλυκερές σκέψεις και άνοστες περιγραφές, καθώς και λαβυρινθώδεις συνειρμούς.
α) στο διήγημα (Νίκη Χατζηδημητρίου, “Υποφωτισμένο: Διηγήματα και άλλα”, εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας) η συγγραφέας επέλεξε μια λυρική γραφή, όπου προσωπικές σκέψεις εκφράζονται με την συνυποδήλωση του συνειρμού και του συναισθήματος.
β) στο μυθιστόρημα (Γιώργος Παναγιωτίδης, “Ερώτων και Αοράτων”, εκδόσεις Γαβριηλίδης), όπου η συναισθηματικότητα υπερτερεί έναντι των χαρακτήρων ή της πλοκής.
Είναι όντως τάση της νεοελληνικής πεζογραφίας να ποιητικίζει; Είναι αυτός ο υβριδισμός γόνιμο στοιχείο στην ανανέωσή της; Είναι θετικό να ξεκινάει ο αναγνώστης την ανάγνωση πεζού με άλλες προσδοκίες και να αιφνιδιάζεται;
Οι απαντήσεις δεν μπορεί να είναι απόλυτες και γενικευτικές. Επειδή όμως μια τέτοια απάντηση δεν είναι απάντηση, τολμώ να δηλώσω ότι αυτός ο συγκερασμός μού προκαλεί προσωπικά αίσθημα ανίας και τον βρίσκω αντιμυθιστορηματικό. Η ανάγνωση βουλιάζει, η διάθεση δεν ακολουθεί τις προσδοκίες και η πλοκή βαλτώνει σε λυρικές αοριστίες και σε συναισθηματικά τέλματα.
Ωστόσο, πολλοί επιχειρούν πλέον μια τέτοια ώσμωση και δικαίως προσπαθούν να μπολιάσουν τη ζωή μας με ποίηση. Εντούτοις ο δρόμος της πεζογραφίας ίσως δεν είναι ο καταλληλότερος, αν και υπάρχουν παγκοσμίως πάμπολλα παραδείγματα επιτυχούς σύζευξης. Και δεν είναι ο καλύτερος γιατί συχνά το πεζό καταντά απλώς η πλατφόρμα για βερμπαλισμό, λεξιθηρία, γλυκερές σκέψεις και άνοστες περιγραφές, καθώς και λαβυρινθώδεις συνειρμούς.
Πατριάρχης Φώτιος
Labels: θεωρητικοί προβληματισμοί
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου