Δεύτερη γέννα κριτική

από το περιοδικό Βακχικόν

Ένα φως που σβήνει, μια αναλαμπή στο σκοτάδι - Ανάγνωση του Θεόδωρου Γρηγοριάδη

του Νίκου Κουρμουλή

Δεύτερη γέννα, Μυθιστόρημα

H συνειδητοποίηση της απώλειας διαμορφώνεται μέσα από την διελκυστίνδα της μνήμης. Αλλά και όχι μόνο. Είναι ένα φως που σβήνει, μια αναλαμπή στο σκοτάδι. Τι μένει; Τι χάνεται; Μια χειρονομία, μια εικόνα λειψή, ένα ρούχο.

Ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης είναι από τους συγγραφείς που σε τραβούν ευθυτενώς στο μυθοπλαστικό τους ιστό. Με διάφανη αμεσότητα. Δίχως περιττολογίες και υπερφίαλους συμβολισμούς. Έτσι και εδώ, στη «Δεύτερη Γέννα», η πραγματικότητα κρυφοκοιτά το όνειρο ή τον εφιάλτη. Κυματισμοί ενός ποταμού που φουσκώνει σταδιακά πριν γίνει χείμαρρος, διαθλώντας τα χρώματα του ηλιακού φάσματος.

Ένα δράμα τριών πράξεων, όπου μια γυναίκα με την υπόσταση της μάνας και πρώην συζύγου, έρχεται στην Αθήνα για να επισκεφτεί το κενοτάφιο της κόρης της. Ένα διαμέρισμα με φόντο την Ακρόπολη. Εκεί που έμενε εκεί που αφανίστηκε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες.

Το μυθιστόρημα δεν είναι αστυνομικό που σκοπό έχει να κυνηγήσει τις αιτίες. Παρακολουθεί τη διαδρομή της απουσίας. Το αγγέλιασμα του λίκνου των Αθηνών, των αρχαίων φιλοσόφων και τραγικών φέρνουν τα κακά μαντάτα. Σε μια πόλη που έχει χάσει τη τέχνη της σαγήνης, αλλά είναι βαθιά χωμένη στο πετσί μας. Οι θύμησες έρχονται πρώτες. Στις βαλίτσες τους φέρνουν και την άδοξη επιθυμία για νεκρανάσταση της άφαντης κόρης.

Μια Ιφιγένεια του σήμερα. Η ηρωίδα και αφηγήτρια συλλογίζεται τον έγγαμο βίο της, τη πορεία προς τη καταστροφή. Τον αναπόφευκτο χωρισμό που αποτελεί την ουρά των ηδονών μια ανεξήγητης έλξης δυο ανθρώπων. Ο έρωτας κρατά όσο και το άρωμα των λουλουδιών στο βάζο. Αν τον ξεριζώσεις, έχει ημερομηνία λήξης. Είναι απατηλός και ταξιδιάρης. Σε ένα περιβάλλον διαλυτικό η κόρη έχει κατ’επανάληψη να το βάλει στα πόδια, να αποδράσει. Αν τα καταφέρει μια φορά, θα είναι για πάντα.

Για τον συγγραφέα, ο άνθρωπος είναι μαθημένος να μην αποκόβεται από τις συνήθειές του. Αυτές που τον κρατούν δέσμιο, αλλά του είναι τόσο απαραίτητες. H επανάληψη ως αναπόσπαστο μέρος της προσωπικότητας του καθένα. Η άξαφνη αποκοπή μπορεί να συμβάλει στην εξόλκιση της παραισθησιογόνου αντίληψης των γεγονότων που ενυπάρχει εντός κάθε ανθρώπου. Η ρουτίνα εγκαταλείπεται. Ο μανδύας της οικειότητας σχίζεται και ο μηχανισμός της απώθησης ενεργοποιείται. Το κουτί της λήθης είναι έτοιμο να υποδεχθεί τον τρόμο που μας περιβάλει. Η ψυχολογική μετάβαση εκφράζεται με αδιόρατες κινήσεις. Γυρίζεις το κεφάλι για παράδειγμα και το πρόσωπο με το οποίο είχες επαφή πριν από λίγο, έχει εξαφανιστεί. Η ζωή είναι μια σύνθετη διαδικασία, γεμάτη από άχρονους δεσμώτες.

Η πένα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη, αναπεπταμένη πάνω από τα στάχυα της μητρότητας, εξυφαίνει σε 95 σελίδες, ούτε καν εκατό, το απόσταγμα της δυναμικής στιγμής. Το λίγο πριν ή το ελάχιστο μετά. Ένα μάθημα αφηγηματικής οικονομίας.

Οι λέξεις αποπνέουν μια ζεστασιά, που ψυχραίνει βαθμιαία. Για την μητέρα η βεβαιότητα, είναι η πλάνη. Μα και η ίδια η υφιστάμενη πλάνη μπορεί να αποτελέσει το θεμέλιο λίθο της αντικειμενικής τοποθέτησης του καθένα. Εδώ δεν υπάρχουν διαστάσεις, ούτε μετρικό σύστημα. Όπου και αν στραφεί η πρωταγωνίστρια εντοπίζει επίπλαστους διεξόδους. Από αυτούς που φανερώνονται εύκολα. Οφείλει να περάσει από την σισύφεια αυταπάτη για να βρει τρόπους επικοινωνίας με τους ενδόμυχους φόβους της.

Ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης, χαλκεύει ένα σονέτο του θανάτου. Μια ελεγεία φορτισμένη από την επίσχανση του απρόβλεπτου. Κρύβει περισσότερα από ότι φανερώνει. Ένα ρωμαλέο, ασίκικο μυθιστόρημα για ότι έχουμε χάσει.