Ελληνικό φανταστικό διήγημα Τόμος ΣΤ΄

Μάκης πανώριος (επιμ.) – το ελληνικό φανταστικό διήγημα. τόμος στ΄

Από pandoxeiο

Εφιαλτικό μέλλον: Οι τελευταίες προειδοποιήσεις

Αριστερά, σκεπασμένα με πλαστικό κάλυμμα, μια στοίβα κόκαλα τοποθετημένα έτσι ώστε να σχηματίζουν μια πανύψηλη ντάνα. Στηθοκόκαλα, κλείδες, σπόνδυλοι, ισχιακά, ανώνυμα, ιερά: σκελετοί ξεκοκαλιασμένοι. Ανήκαν στους φίλους και συμμαθητές του. Μόνο που είχαν απωλέσει το σαρκίον τους μαζί με την ψυχή τους. Όταν άρχισαν να χάνονται αιφνιδίως, χωρίς καν να γερνάνε, άρχισε να καταρρέει και το πρόγραμμα. Τους είχανε φέρει για να διεκδικήσουν την [ΑΙΣΑΝΑΘΑ], μια εργαστηριακή πνευματική διεργασία επέκτασης της ζωής, κι εκείνοι αποδεκατίζονταν μήνα με τον μήνα. Οι εφαρμογές πετιόντουσαν στο ποτάμι – που κι εκείνο κυλούσε ακόμη – και η Σχολή πήγαινε για κλείσιμο. Τέτοιο ομαδικό ξεκλήρισμα δεν είχε ξαναγίνει στα παγκόσμια χρονικά. Και όμως: οι δρόμοι κλείστηκαν, απαγορεύτηκε η έξοδός τους στην Κοινοτική Επικράτεια, για να μη μαθευτεί το πείραμα και η εξόντωσή τους……γράφει ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης [Το νησί του αείποτε, σ. 62], περιγράφοντας με τις λέξεις του την αποτυχία ενός φιλόδοξου πειράματος «Παλαιάς Γνώσης» και «Κυβερνογνώσης», αποτυχία προδιαγεγραμμένη από ένα σκεπτικό καθόλου ανθρωπιστικό.

Ένα άλλο επιστημονικό πείραμα, αυτή τη φορά απόλυτα πραγματικό, τεμαχισμένα σε κείμενα του Χρήστου Χρυσόπουλου διαβάζει παράλληλα τον εγκλεισμό αστροναυτών και εθελοντών επί 520 ημέρες σε εικονικό διαστημόπλοιο ως προετοιμασία για το ταξίδι στον Άρη [Πείραμα Mars500, 2007] και το Πείραμα του Στάνφορντ [1971], με τον περίφημο εγκλεισμό είκοσι τεσσάρων εθελοντών σε σωφρονιστικό κατάστημα μοιράζοντας τους ρόλους του φύλακα και του κρατούμενου. Εδώ οι δεκάδες διαφορετικές φωνές οδηγούνται από ξεχωριστούς δρόμους στην ίδια εφιαλτική κατάληξη του ψυχοσωματικού πνιγμού, καταγεγραμμένου επίσημα ως «ανικανότητα του πληρώματος». Τόσο οι δημιουργοί των εγκλεισμών όσο και όλοι οι ενορχηστρωτές των υπερφιλόδοξων προγραμμάτων αγνοούν την αναφερόμενη από τον Χ.Χ. φράση του Πεσσόα από την Αγωγή του στωικού, πως υπάρχει κάτι το απεχθώς εγωιστικό στην υπόθεση πως όλο το σύμπαν κατά βάθος εξαρτάται από εμάς, ή ότι είμαστε κατά κάποιον τρόπο το κέντρο, η σύνοψη ή το σύμβολο ολόκληρου του σύμπαντος.

Με τον πέμπτο τόμο της σειράς Το Ελληνικό Φανταστικό Διήγημα από τα πρώτα μεταβυζαντινά χρόνια μέχρι σήμερα (2004) δόθηκε η εντύπωση ότι έκλεισε ο κύκλος διερεύνησης του φανταστικού στο σώμα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, γράφει ο ανθολόγος Μάκης Πανώριος στην αναλυτική, έξι μεγάλων σελίδων εισαγωγή του τόμου. Όμως οι σύγχρονοι έλληνες λογοτέχνες εξακολουθούν να γράφουν και να προβληματίζονται πάνω στα θέματα της Φαντασίας και της ανθρώπινης υπαρξιακής πορείας εντός της κοσμικής δημιουργίας και ταυτόχρονα να ιχνηλατούν το Άγνωστο και το Απίθανο· επικράτειες που απλώνονται τόσο πέρα όσο και μέσα στον άνθρωπο, σύμφωνα και κατά τις φράσεις του Τζ. Γκ. Μπάλαρντ: Πριν διερευνήσουμε και κατακτήσουμε το Εξωτερικό Διάστημα, πρέπει να εξερευνήσουμε το Εσωτερικό Ανθρώπινο Διάστημα.

Όσο κι αν ένας Φαροφύλακας αναζητά μια ανύπαρκτη Εδέμ (Βασίλης Κυριλλίδης) ή ένα οργανικό γρανάζι του νέου κόσμου επιζητεί την αναβάθμισή του με την βοήθεια ενός Οδηγητή Ψυχοσώστη (Δημήτρης Καπετανάκης), το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: μηδέν. Πιθανότερο είναι οι περιπλανώμενοι του εφιαλτικού πια κόσμου να συναντήσουν τους ήρωες που τον προ-έζησαν, όπως ο χαρακτήρας του Χρήστου Αστερίου, που συναπαντιέται με έναν καφκικό ήρωα από το τότε δυστοπικό μέλλον και τώρα απολύτως πραγματικό παρόν. Σε αυτούς τους κόσμους περιλαμβάνονται διάφορες εκδοχές της Κόλασης (Αλέξανδρος Ασωνίτης), τα δέντρα αποδρούν σε λιγότερο βαρβαρικό περιβάλλον (Σπύρος Καρυδάκης) και οι γυναίκες έχουν εξωτερική εμφάνιση, με το εσωτερικό τους κούφιο και σαπισμένο (Αντώνης Νικολής).

Στο χαώδες Βιβλιοπωλείο ενός κοντινού κόσμου όλα τα βιβλία έχουν μόνο τη λέξη Τέλος (Χρύσα Μπαχά), ενώ ακόμα και οι πιο πολύτιμες βιβλιοθήκες αποδεικνύονται άχρηστες: οι εντός των βιβλίων γνώσεις και λύσεις ακυρώνονται από την εξωτερική πραγματικότητα (Σταύρος Σταυρίδης). Και από τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης, ένα Υπαρξιακό Ωρολόγιο θα μετράει δραματικά τον υπολογισμένο μέχρι τον θάνατο χρόνο (Κωσταντίνος Μίσσιος) κι ένα υπερφυσικό Ψυγείο δεν θα αποτελεί παρά την «υπερτέλεια» τεχνολογική αντανάκλαση του αποτυχημένου κατασκευαστή του (Σοφία Νικολαΐδου).

Η φανταστική λογοτεχνία κρούει τον κώδωνα του κινδύνου – αυτό μόνο μπορεί να κάνει, και είναι ουσιώδες. Αν ακουστεί ο παράλογος, εξωφρενικός ήχος της, αν αποκρυπτογραφηθούν οι φαντασμαγορικές δυσοίωνες συλλήψεις της περί του τέλους του πλανήτη, τότε μπορεί ακόμη και την ύστατη στιγμή, ακόμη και στο χείλος τα γκρεμού, η καταστροφική πορεία να αλλάξει κατεύθυνση Διαφορετικά, το μήνυμά της θα παραμείνει νεκρή κραυγή σε νεκρή έρημο…γράφει ο ανθολόγος και ταξινομητής για δεκαετίες ενός είδους που αγνοήθηκε, υποτιμήθηκε, χλευάστηκε και εξορίστηκε από την επικράτεια της Λογοτεχνίας, ενώ ήταν και είναι το μόνο που εξακολουθεί συνολικά να εκφράζει ταυτόχρονα τους τεχνολογικούς ή μελλοντολογικούς τρόμους αλλά και την οριστική αδυναμία των ανθρώπινων υπάρξεων μπροστά σε οτιδήποτε τους περιβάλλει.

Η Φαντασία – Επιστημονική και Μη – παρέμεινε αγνοημένη και φυσικά κανείς δεν υπολόγισε ποτέ τα πορίσματά της. Αλλά σήμερα ένα μεγάλο μέρος των κειμένων της αφορά το εφιαλτικό παρόν που δεν είναι πια μέλλον κι ένα «άλλο» εξακολουθεί να φωνάζει σιωπηλά για όσα περιμένουν να μας καταπιούν οριστικά, Τα κείμενα δεν είναι αισιόδοξα, γιατί εκ φύσεως το είδος δεν μπορεί να είναι ευτυχές.

Γιάννης Αντάμης, Νίκος Βλαντής, Καίτη Βασιλάκου, Κώστας Κατσουλάρης, Παναγιώτης Κούστας, Ηρώ Νικοπούλου, Σταύρος Ντίλιος, Γιώργος Ξενάριος, Δημήτρης Οικονόμου, Αλέκος Παπαδόπουλος, Δημήτρης Πετσετίδης, Σάκης Σερέφας, Χρύσα Σπυροπούλου, Αλέξης Σταμάτης, Δημήτρης Σωτάκης, Πάνος Τσίρος, Κώστας Χαρίτος και Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης συμπληρώνουν την ευφάνταστη, φαντασμιακή, φαντασιώδη και φαντασμαγορική συλλογή. Το βιβλίο περιλαμβάνει εργοβιογραφικά λήμματα των συγγραφέων (συνταχθέντα με την έγκρισή τους) με χρήσιμη αναφορά και της προέλευσης του διηγήματος καθώς και οκτασέλιδο εύχρηστο αλφαβητικό πίνακα των δεκάδων συγγραφέων που ανθολογήθηκαν στους έξι τόμους αλλά και παράλληλο χρονολογικό πίνακα των κειμένων τους.

Εκδ. Αίολος, 2012, σελ. 254.

Ο Μάκης Πανώριος, παλαιότερα φιλοξενούμενος στο Αίθριο του Πανδοχείου μας μίλησε για το συγγραφικό του έργο αλλά και την μοναδική προσπάθεια της εξάτομης ανθολόγησης του Νεοελληνικού Φανταστικού.