Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου 2022

Κριτική για την "Νοσταλγία της απώλειας" στο ΒΗΜΑ.

Στο "Βήμα" της Κυριακής o κριτικός λογοτεχνίας Βαγγέλης Χατζηβασιλείου γράφει για την πρόσφατη συλλογή διηγήσεων "Η νοσταλγία της απώλειας" που κυκλοφόρησε τον Μάιο από τις εκδόσεις Πατάκη.


"Εξ όνυχος τον λέοντα"

"Τα διηγήματα της συλλογής του Θεόδωρου Γρηγοριάδη αρθρώνονται με εσκεμμένα ελλειπτικό τρόπο επιδιώκοντας να δείξουν τι ακριβώς συμβαίνει με μια ιστορία όταν μετατρέπεται σε λογοτεχνία".

Με κάποια αυτοβιογραφικά στοιχεία, τα οποία παραμένουν πάντα υποταγμένα στη μυθοπλασία του, ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης επιχειρεί στο καινούργιο του βιβλίο να ταξιδέψει στη νεανική και στην πρώτη ώριμη ηλικία του, φτάνοντας μέχρι και το παρόν, με φόντο το Παγγαίο (όπως τον ξέρουμε από προηγούμενες συνθέσεις του), αλλά και το Πήλιο και την Αθήνα. Ο Γρηγοριάδης έχει επικεντρωθεί κατά τη διάρκεια της πολυετούς πεζογραφικής του παραγωγής στην ανάπτυξη πληθώρας μοτίβων: από τον ρευστό χαρακτήρα της σεξουαλικής ταυτότητας και τα πορώδη σύνορα ανάμεσα τους διακριτούς ρόλους τους οποίους επιβάλλουν η κοινωνικά και ηθικά οριοθετημένες διαφορές του φύλου μέχρι την λειτουργία ενός μαγικού, συμβολικού και τελετουργικού κυκλώματος , όπου οι υόποι και η φύση διεκδικούν μια έκδηλα μυθική και ιερή υπόσταση. Το αρχετυπικό δίδυμο του έρωτα και του θανάτου, στην παγίδα του οποίου πέφτουν συχνά οι ήρωες του Γρηγοριάδης, δεν θα σφραγιστεί στον ανά χείρας τόμο από μυστηριακές τελετές και ανθρωποθυσίες, που δεν είναι παρά η άλλη όψη του ιερού, αλλά από την πατίνα του μνημονικού χρόνου και από ένα ισχυρός αίσθημα της απώλειας για όσους χάθηκαν.

Τα κείμενα του βιβλίου, τα οποία ο συγγραφέας ονομάζει "διηγήσεις", μοιάζουν εσκεμμένα λειψά και αποσπασματικά. Ιστορίες του αρθρώνονται με ελλειπτικό τρόπο:σαν να μη θέλουν να καταλήξουν σε ολοκληρωμένο αποτέλεσμα, σαν να προτιμούν να πιάσουν εξ όνυχος τον λέοντα, σαν αντί του να αποκτήσουν ένα εύλογο βάθος πρέπει να δείξουν τι ακριβώς κάνει μια ιστορία όταν μετατρέπεται σε λογοτεχνία-ποια είναι η αφορμή της, ποιο είναι το βάρος που επενδύει στο περιεχόμενό της ο γραφιάς της, ποια ήταν η πραγματικότητά της στη ζωή και πώς μια τέτοια πραγματικότητα μεταπίπτει πλέον σε καλλιτεχνική έκφραση ή τι συμβαίνει περαιτέρω όταν η καλλιτεχνική έκφραση απειλεί να μεταμορφωθεί σε πραγματικό περιστατικό. 

Ο έρωτας και ο θάνατος θα πάρουν στα κείμενα του Γρηγοριάδη πολλαπλές όψεις: αγόρια που ερεθίζονται σεξουαλικά με φωτογραφίες των νοικάρηδών τους, κορίτσια που παρατούν τα αγόρια τους ενώ αργότερα εκείνα σκοτώνονται σε τροχαίο, γοητευτικοί και για τα δύο φύλα νεαροί που δεν προλαβαίνουν να μοιραστούν με τους άλλους τη νιότη τους, αλλοτινοί βιαστές των οποίων η φήμη ασκεί κάποια γοητεία στις γυναίκες μιας ύστερης εποχής, άνδρες που λατρεύουν τους παρηκμασμένους πορνοκινηματογράφους, κορίτσια που παθιάζονται για τον εραστή τους προτού μπουν σε λίστα δωρεάς οργάνων, αλλά και νεαρές υπάρξεις που δεν αναγνωρίζουν φύλο για τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους. 

Πέρα από τον έρωτα και τον θάνατο, στο βιβλίο δεν θα δυσκολευτούμε να βρούμε και την προβληματική των "άλλων": των αλλόφυλων, των ξένων, των μεταναστών και των προσφύγων, όπως του Πομάκου στου οποίου τη γλώσσα δεν υπάρχει η λέξη "θάλασσα", του Τούρκου και του Έλληνα που συμφιλιώθηκαν στον Πόλεμο της Κορέας, του "γύφτου" που υπερβαίνει με αρχοντική ευγένεια τον παλαιότερο προπηλακισμό του, του γηγενούς που ζει στο πετσί του το τι σημαίνει να περνιέται κάποιος για Άραβας, των κοριτσιών της Αθηναϊκής νύχτας που συναντιούνται με ανάπηρους στρατιωτικούς από τη Λιβύη ή των Κούρδων στην Ελλάδα και στην Σκανδιναβία. Στα διηγήματα του Γρηγοριάδη θα ανακαλύψουμε επίσης τις διαδρομές οι  οποίες οδηγούν στις βιβλιοθήκες, στη βιβλιοφιλία και στις λογοτεχνικές αναγνώσεις μαζί με την αγάπη για την αγγλοσαξονική λογοτεχνία και την εμπλοκή του συγγραφικού προσώπου στη δράση και στον μύθο των κειμώνων του.

Λεπτότητα στον χειρισμός των δραματικών καταστάσεων, διακριτικό χιούμορ όπου επιβάλλεται, υποβλητική συμμετοχή της φύσης στα δρώμενα, ικανότητα υπαγωγής του μερικού και του τοπικού σε μια καθολικότερη προοπτική και θέαση: αυτά είναι τα χαρακτηριστικά με τα οποία μας συστήνεται το βιβλίο του Γρηγοριάδη, οι στέρεες εγγυήσεις που μας δίνει για το ποιόν και το βάρος του. 


ΒΗΜΑ , ΒΙΒΛΙΑ, Κριτική. Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου 2022





Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η κεφαλή του Απόλλωνα σε ανασκαφή στους Φιλίππους

Η κεφαλή αγάλματος του Απόλλωνα που βρέθηκε στην ανασκαφή στους Φιλίππους. Ένας τόπος που υπάρχει σχεδόν σε όλα τα "βορειοελλαδίτικα&qu...